Oleh Nik Abdul Rakib Bin Nik Hassan
Setelah Kerajaan Thailand
menjalankan dasar Siamisasi atau Asimilasi erhadap masyarakat Melayu Patani.
Dapatlah kita lihat bagaimana kesan dari dasar Siamisasi itu ke atas masyarakat
Melayu Patani khasnya kesan terhadap identiti agama dan budaya. Kali ini kita
bicara kepada kesan terhadap identiti budaya.
kita lihat kesimpulan yang Sdr.
Zawawee Pakda Ameen, pensyarah di Prince of Songkla University, Kampus Pattani
yang telah menyelidik kesan dasar tersebut terhadap budaya. Kesan terhadap budaya
melalui tesis MA belau yang diajukan kepada Universiti Malaya dengan Tajuk
“Identiti Melayu Patani: Kajian Tentang Peranan Instutusi Pondok di Wilayah
Patani.” Isi kandungannya adalah seperti
berikut : -
Sebenarnya proses penerimaan
budaya asing adalah fenomena biasa dalam masyarakat. Begitu juga masyarakat
Melayu di selatan Thailand yang masih lagi terdapat pengaruh budaya
Hindu-Buddha, terutamanya dari aspek kesenian dan adat istiadat. Setelah
penduduk Melayu di kawasan ini beragama Islam, maka proses penyesuaian
unsur-unsur budaya dilakukan secara beransur-ansur dengan merujuk kepada agama
Islam sebagai asas utama. Dengan kebijaksanaan para ulama pada waktu itu,
secara beransur-ansur budaya warisan yang bercanggah dengan Islam dielakkan dan
menjadikan kebudayaan Melayu yang berfungsi sebagai identiti penting yang
membezakannya dengan kelompok etnik lain.
Kebudayaan penduduk Melayu di
selatan Thailand sangat jauh berbeza dengan kebudayaan kebangsaan dan langsung
tidak boleh diintegrasikan kalau melihat dari aspek agama yang dianuti. Sebagai
sebuah negara yang mempunyai kebudayaan kebangsaan, kerajaan Thai telah
menjalankan dasar asimilasi untuk mengintegrasikan kelompok-kelompok etnik di
Thailand. Dasar asimilasi berjaya mengubah sesetengah unsur kebudayaan kelompok
minoriti lain di Thailand, namun begitu agak sukar bagi kerajaan untuk mengubah
kebudayaan penduduk Melayu.
Oleh kerana kebudayaan adalah cara
hidup yang meliputi anasir sistem sosial, susunan organisasi, ekonomi, politik,
kepercayaan, adat resam, sikap, nilai, peralatan budaya, atau apa-apa yang
diwarisi daripada masyarakat (A. Aziz Deraman 2003), maka masyarakat Melayu di
selatan Thailand tidak dapat mengelak dasar kerajaan dan pengaruh identiti
nasional yang secara langsung dan tidak langsung telah memberi kesan terhadap
identiti kebudayaan. Bagaimanapun penduduk Melayu mempunyai cara tersendiri
dalam penerimaan kebudayaan asing. Menurut Wan Abdul Kadir (2002) :-
“Dalam proses menerima unsur-unsur
budaya asing, orang Melayu berusaha menyesuaikan dengan unsur-unsur budaya
warisan. Mereka juga berkebolehan dalam memilih unsur-unsur yang bersesuaian
dengan keperluan tempatan, baik bagi kepentingan ekologi mahupun bagi
kepentingan tradisi atau agama. Dengan berbuat demikian mereka dapat
mempertahankan tradisi yang dianggap amat penting dalam menyatakan identiti
mereka. Dengan mengekalkan identiti budaya itu, orang-orang Melayu dapat
dibezakan dengan kumpulan-kumpulan etnik lain.”
Dalam penerimaan kebudayaan
asing, termasuk identiti kebudayaan nasional, penduduk Melayu di selatan
Thailand bersikap berhati-hati supaya dapat mengelak daripada tersalah dengan
nilai dan norma masyarakat dan dapat dipastikan bahawa ia tidak bertentangan
dengan syariat Islam. Begitu juga dengan unsur-unsur kebudayaan seperti adat
istiadat, kesenian, pakaian, moral, pengetahuan dan lain-lain. Sebagai contoh,
adat istiadat yang merupakan unsur penting dalam kebudayaan. Mengikut Zainal
Abidin Borhan (1996), adat
istiadat bersifat dinamis dan dapat berubah mengikut keperluan anggota
masyarakat. Berdasarkan sifat adat yang diterangkan, dapat menggambarkan bahawa
unsur-unsur lain dalam kebudayaan juga boleh berubah tetapi mesti mengikut
tuntutan masyarakat pemiliknya. Walaupun begitu, penduduk Melayu di Patani
tidak akan menerima kebudayaan asing sekiranya tidak mendapati pengaruh atau
apa-apa usaha oleh pihak tertentu untuk mengubahkannya.
Pada sekitar tahun 1938-1945,
kerajaan P.Phibulsongkhram telah menjalankan dasar Thai Rattaniyom (Thai Custom
Decree) yang menekankan di bidang kebudayaan. Dasar tersebut banyak menggugat
kedudukan kebudayaan Melayu. Menurut Nik Abdul Rakib Nik Hassan (2003),
Kerajaan P.Phibulsongkhram telah mengeluarkan undang-undang Penggalakan
Kebudayaan Kebangsaan pada 1940 yang memaksa rakyatnya memakai pakaian sopan di
khalayak ramai, berakhlak dalam kehidupan harian dan membentuk suasana keThaian. Melalui dasar
ini, rakyatnya mesti berbaju di khalayak ramai, pakai kasut di tempat bekerja
dan makan nasi dengan sudu. Sesiapa yang melanggar dasar ini akan didenda tidak
melebihi daripada 12 Baht.
Dasar ini bercanggah dengan
kebiasaan rakyat Thai pada waktu itu dan menyebabkan mereka sering dikenakan
denda. Untuk menguatkuasakan dasar ini kepada semua warganegaranya, Dasar
Penggalakan Kebudayaan Kebangsaan (No.2) dikeluarkan pada tahun 1942. Salah satu lagi dasar yang
memberi kesan terhadap kebudayaan Melayu ialah Thai Rattaniyom No.10 yang menyebut mengenai pakaian.
Melalui dasar ini penduduk Melayu tidak dibenar bersarong, kupiah dan lain-lain
pakaian di khalayak ramai yang bercanggah dengan kebudayaan negara.
Pemindahan dan penempatan
penduduk keturunan Thai ke kawasan Wilayah Sempadan Selatan juga memberi kesan
terhadap kebudayaan Melayu. Penerokaan kawasan di Wilayah Pattani, Yala,
Narathiwat dan Setul dan menempatkan penduduk Thai Buddha di kawasan-kawasan
tersebut dilakukan atas dasar pengimbangan penduduk Melayu dan Buddha. Selain itu
pemindahan penduduk juga dilakukan dengan memindahkan pegawai-pegawai kerajaan
untuk bertugas di Wilayah Sempadan Selatan. Dasar yang menyelit penduduk Buddha
di kawasan Melayu menyebabkan peminjaman dan perkongsian kebudayaan. Perkara
ini dapat dilihat apabila penduduk Melayu ikut serta adat istiadat Thai seperti
songkran, loikrathong , penyambutan tahun baru, pesta-pesta pujaan yang di situ
juga menjual barang-barang dan lain-lain.
Dalam perhubungan, sesetengah
orang Melayu mengubahsuaikan budaya mereka supaya dapat bergaul dengan lebih
selesa, seperti memakai pakaian sama seperti majoriti negara kerana pakaian
Melayu seperti tudung, kain sarong, kupiah dan baju Melayu tidak sesuai dengan
adat istiadat dan budaya Thai. Mereka tidak menzahirkan kemelayuannya apabila
masuk bar dan minum minuman keras, dan mereka akan menerima teguran dan
diboikot oleh masyarakat apabila mengetahui bahawa mereka adalah orang Melayu.
Pakaian yang sama dan menggunakan bahasa Thai telah menghilangkan perbezaan
antara etnik. Tingkah laku seperti ini dapat dilihat di kalangan mereka yang
tidak berpendidikan agama, pegawai kerajaan, dan golongan remaja yang tinggal
di kawasan bandar. Melalui Dasar Pemindahan dan Penempatan penduduk juga
menyebabkan berlakunya perkahwinan campur. Kesannya telah menyebabkan
sesetengah penduduk Melayu sanggup meninggalkan kebudayaan Melayu dan memilih
untuk mengamalkan kebudayaan Thai sepenuhnya.
Mengikut Nik Abdul Rakib Nik
Hassan (2003),
dasar kerajaan memberi kesan terhadap seni persembahan Melayu seperti dikir
barat, ronggeng, sandiwara, wayang kulit, makyong dan main puteri. Antara
kesan-kesannya adalah kehilangan keaslian dan penghakisan. Sebagai contoh,
kumpulan dikir hulu yang mendapat tajaan daripada pihak kerajaan untuk membuat
persembahan melalui radio dan televisyen. Dalam persembahan akan menyelitkan
beberapa penerangan rasmi kerajaan dan di sana sini menyelitkan bahasa Thai.
Begitu juga beberapa kumpulan wayang kulit yang dijadikan alat propaganda dan
penerangan dasar-dasar kerajaan kepada penduduk Melayu yang tinggal di
kampung-kampung. Pelakon-pelakon utama wayang kulit seperti Samad dan Wakyah
yang dahulu hanya bercakap bahasa Melayu, tetapi kini sudah pandai berbahasa
Thai.
Selain kesan terhadap seni
persembahan, dasar kerajaan juga memberi kesan terhadap seni mempertahankan
diri, makanan dan permainan kanak-kanak. Muai Thai (Tinju Siam) lebih diminati
daripada silat, masakan Thai seperti somtam, tomyam, padprik, kaengsom dan
sebagainya telah menjadi kebiasaan dalam masyarakat Melayu dan permainan
kanak-kanak yang diajar di sekolah rendah kebangsaan juga mengambil tempat
permainan Melayu.
Dasar kerajaan memberi kesan
terhadap identiti kebudayaan, lebih-lebih lagi budaya Melayu yang tidak
bersangkutan dengan adat istiadat keagamaan. Kerajaan juga berjaya mengubah
sesetengah tingkah laku dan cara hidup penduduk Melayu. Walau bagaimanapun
tidak dapat mengubah upacara-upacara agama kerana dilindungi oleh kebanyakan
penduduk Melayu yang masih berpegang teguh dengan agama Islam.
Rujukan :
Pitsuwan, Surin (1982). Islam and Malay Nationalism: A
case Study of the Malay Muslim of Southern Thailand. Ph.D. Thesis, Havard
University, Massachusttes.
Pitsuwan, Surin (1984). Nguankhai Thang Karn Muang Thi
Nam Pai Su Karn Lamurt Sitthitmanusyachon
Nai Changwat Chaidaen Phaktai. (Syarat Politik Yang Menyebabkan Masalah Peri
Kemanusiaan di Wilayah Sempadan Selatan). Bangkok:
Thammasat University.
Pitsuwan, Surin dan Staanan, Chawat (1984). Si Changwat
Phaktai Kab Punha Sitimanusayachon. (Empat Wilayah Selatan dan Masalah hak
Asasi). Bangkok: Thammasat University.
Paitoon Che’Hae, (1979). Nayobai Chatniyom Khong Prathed
Thai (Dasar Nasionalisme Thailand). Tesis M.A., Srinakharintrawiroj
University,Prasarnmit.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan