เอกสารเก่าแก่ที่ชื่อว่า กฎหมายมะละกา หรือ Undang-Undang Melaka ในหอสมุดวาติกัน

โดย นิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน

ก่อนอื่น ก่อนที่จะกล่าวถึงการมีอยู่ของเอกสารมลายูเก่าแก่ที่ชื่อว่า กฎหมายมะละกา ขอกล่าวถึงประวัติหอสมุดวาติกันก่อน สำหรับหอสมุดวาติกัน มีชื่อในภาษาละตินว่า Bibliotheca Apostolica Vaticana หรือชื่อในภาษาอิตาลี ว่า Biblioteca Apostolica Vaticana แต่ที่เรียกกันทั่วไปว่า Vatican Library เป็นหอสมุดของสันตะสำนัก ตั้งอยู่ในนครวาติกัน และเป็นหอสมุดแห่งชาติของรัฐวาติกัน ก่อตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการในปี 1475  แต่ความจริงแม้ว่าจะเก่ากว่านั้นมาก แต่ก็ถือเป็นห้องสมุดที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งในโลกและมีหนังสือสำคัญทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่ง มีราว 75,000 หัวเรื่อง มีสะสมหนังสือที่พิมพ์ออกมาตลอดประวัติศาสตร์ ราว 1.1 ล้านเล่ม ซึ่งรวมถึงเอกสารที่เรียกว่า  incunabula มีประมาณ 8,500 เล่ม โดยเอกสารที่เรียกว่า incunabula หมายถึงหนังสือ จุลสาร ที่อยู่ในช่วงแรกของการพิมพ์ในยุโรป จนถึงปี ค.ศ. 1500 สำหรับเอกสาร Incunabula ถูกผลิตก่อนที่แท่นพิมพ์จะแพร่หลายไปทั่วทั้งทวีป และแตกต่างจากต้นฉบับซึ่งเป็นเอกสารที่เขียนด้วยมือ

หอสมุดวาติกันเป็นหองสมุดวิจัยด้านประวัติศาสตร์ กฎหมาย ปรัชญา วิทยาศาสตร์ และเทววิทยา หอสมุดวาติกันเปิดให้ทุกคนสามารถบันทึกคุณสมบัติและความต้องการด้านการวิจัยของตนได้ สามารถขอสำเนาสำหรับการศึกษาส่วนตัวจากหนังสือที่ตีพิมพ์ระหว่างปี 1801 ถึง 1990 ในเดือนมีนาคม 2014 หอสมุดวาติกันเริ่มโครงการสี่ปีแรกในการแปลงหนังสือเอกสารต้นฉบับเป็นแบบหนังสือดิจิทัล โดยเผยแพร่ทางออนไลน์

สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 (ค.ศ. 1447–1455) ทรงจินตนาการถึงโรมใหม่ โดยมีงานสาธารณะมากมายเพื่อดึงดูดผู้แสวงบุญและนักวิชาการให้เข้ามาในเมืองเพื่อเริ่มการเปลี่ยนแปลง สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 ต้องการสร้าง "หอสมุดสาธารณะ" สำหรับโรมซึ่งตั้งใจจะถูกมองว่าเป็นสถาบันสำหรับทุนการศึกษาด้านมนุษยนิยม การเสียชีวิตของเขาทำให้เขาไม่สามารถปฏิบัติตามแผนของเขาได้ แต่สมเด็จพระสันตะปาปาซิกตัสที่ 4 (ค.ศ. 1471–1484) ผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากพระองค์ได้สถาปนาสิ่งที่ปัจจุบันเรียกว่าหอสมุดวาติกันขึ้น

หอจดหมายเหตุเผยแพร่ศาสนาวาติกันถูกแยกออกจากห้องสมุดเมื่อต้นศตวรรษที่ 17 มีอีก 150,000 รายการ

ในปี 1451 สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 ผู้ชอบอ่านหนังสือได้พยายามก่อตั้งหอสมุดสาธารณะที่นครวาติกัน ส่วนหนึ่งเพื่อสถาปนากรุงโรมขึ้นใหม่เพื่อเป็นจุดหมายปลายทางสำหรับทุนการศึกษา สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 ได้รวมเอกสารกรีก ละติน และฮีบรูประมาณ 350 หัวข้อที่สืบทอดมาจากรุ่นก่อนๆ เข้ากับหนังสือสะสมของเขาเองและการซื้อกิจการอย่างกว้างขวาง รวมถึงต้นฉบับจากหอสมุดจักรพรรดิแห่งคอนสแตนติโนเปิล สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสยังได้ขยายงานสะสมของพระองค์โดยจ้างนักวิชาการชาวอิตาลีและไบแซนไทน์ให้แปลหนังสือคลาสสิกของกรีกเป็นภาษาละตินสำหรับหอสมุดของพระองค์ สมเด็จพระสันตะปาปาผู้รอบรู้ทรงสนับสนุนให้มีการรวมหนังสือคลาสสิกนอกศาสนาเข้าไว้ด้วย สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 มีความสำคัญในการอนุรักษ์งานเขียนและงานเขียนของชาวกรีกจำนวนมากในช่วงเวลานี้ที่เขารวบรวมระหว่างการเดินทางและได้รับมาจากผู้อื่น

ในปี 1455 มีหนังสือสะสมเพิ่มขึ้นเป็น 1,200 เล่ม โดย 400 เล่มเป็นภาษากรีก

สมเด็จพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 เสียชีวิตในปี 1455 ในปี 1475 สมเด็จพระสันตะปาปาซิกตัสที่ 4 ผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากพระองค์ได้ก่อตั้งหอสมุดพาลาไทน์ ในช่วงที่ดำรงตำแหน่งสันตะปาปา การเข้าซื้อกิจการเกิดขึ้นในหนังสือ ด้าน "เทววิทยา ปรัชญา และวรรณกรรมศิลปะ" จำนวนต้นฉบับมีการนับหลากหลายเป็น 3,500 ฉบับในปี 1475 หรือ 2,527 ฉบับในปี 1481 เมื่อบรรณารักษ์ Bartolomeo Platina และ Pietro Demetrio Guazzelli จัดทำรายการหนังสือที่มีลายเซ็นในขณะนั้นเป็นแหล่งรวมหนังสือที่ใหญ่ที่สุดในโลกตะวันตก

สมเด็จพระสันตะปาปาจูเลียสที่ 2 ทรงรับหน้าที่ขยายอาคารหลังนี้ ประมาณปี 1587 สมเด็จพระสันตะปาปาซิกตุสที่ 5 ทรงมอบหมายให้สถาปนิกโดเมนิโก ฟอนตานาสร้างอาคารใหม่สำหรับหอสมุด ซึ่งยังคงใช้อยู่ในปัจจุบัน หลังจากนั้นจึงเป็นที่รู้จักในนามหอสมุดวาติกัน

ในช่วงต่อต้านการปฏิรูป การเข้าถึงหนังสือสะสมของหอสมุดถูกจำกัดภายหลังการแนะนำดัชนีหนังสือต้องห้าม การเข้าถึงหอสมุดของนักวิชาการถูกจำกัด โดยเฉพาะนักวิชาการโปรเตสแตนต์ ข้อจำกัดต่างๆ ถูกยกเลิกในช่วงศตวรรษที่ 17 และสมเด็จพระสันตะปาปาลีโอที่ 13 จะเปิดหอสมุดอย่างเป็นทางการอีกครั้งแก่นักวิชาการในปี 1883

ในปี 1756 บาทหลวงอันโตนิโอ พิอัจโจ ผู้ดูแลต้นฉบับโบราณที่หอสมุดใช้เครื่องจักรที่เขาประดิษฐ์ขึ้น เพื่อคลี่กระดาษปาปิรีเฮอร์คิวเลเนียมชุดแรก ซึ่งเขาใช้เวลาหลายเดือนในการคลี่กระดาษ

ในปี 1809 นโปเลียน โบนาปาร์ตแห่งฝรั่งเศษจับกุมพระสันตะปาปาปิอุสที่ 7 และยึดหนังสือ เอกสารต่างๆในหอสมุดและย้ายไปยังปารีส ต่อมาภายหลังจากการพ่ายแพ้และการสละราชสมบัติของนโปเลียน โบนาปาร์ตแห่งฝรั่งเศส ในเวลาสามปี หนังสือ เอกสารต่างๆเหลานั้นก็ถูกส่งกลับมานครวาติกันในปี 1817

โครงการฟื้นฟูครั้งใหญ่ครั้งแรกของหอสมุดวาติกัน เกิดขึ้นในช่วงระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ด้วยการส่งเสริมของสมเด็จพระสันตะปาปาปิอุสที่ 11 ซึ่งเป็นนักวิชาการและอดีตบรรณารักษ์ โดยได้รับความร่วมมือจากบรรณารักษ์จากทั่วโลก จนถึงขณะนี้ แม้ว่าหอสมุดวาติกันจะใช้ความเชี่ยวชาญของผู้เชี่ยวชาญจำนวนมาก แต่หอสมุดวาติกันยังขาดการจัดระเบียบที่ดี และบรรณารักษ์รุ่นใหม่ก็ไม่ได้รับการฝึกอบรมที่ดี นักวิจัยชาวต่างชาติ โดยเฉพาะชาวอเมริกัน สังเกตเห็นว่าสิ่งอำนวยความสะดวกไม่เพียงพอสำหรับหนังสือสะสมที่นัลว่าสำคัญเช่นนี้ องค์กรในอเมริกาหลายแห่ง รวมทั้ง American Library Association และ Carnegie Endowment for International Peace ได้เสนอความช่วยเหลือในการนำระบบการลงรายการที่ทันสมัยมาใช้

นอกจากนี้ บรรณารักษ์จากหอสมุดวาติกันยังได้รับเชิญให้เยี่ยมชมห้องสมุดหลายแห่งในสหรัฐอเมริกาเพื่อรับการฝึกอบรมเกี่ยวกับการทำงานของหอสมุดสมัยใหม่ พวกเขาไปเยี่ยมชมหอสมุดแห่งชาติ และหองสมุดในเมืองพรินซ์ตัน เมืองฟิลาเดลเฟีย เมืองบัลติมอร์ เมืองพิตต์สเบิร์ก เมืองชิคาโก เมืองแชมเปญ เมืองโตรอนโต และเมืองแอนอาร์เบอร์ เมื่อกลับมาถึงกรุงโรม ได้มีการนำแผนการปรับโครงสร้างองค์กรมาใช้ เมื่อโครงการเสร็จสมบูรณ์ หอสมุดวาติกันก็กลายเป็นหอสมุดที่ทันสมัยที่สุดแห่งหนึ่งในยุโรป ความพยายามร่วมมือกันนี้เน้นย้ำถึงความสำคัญของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในด้านบรรณารักษ์ และนำไปสู่การก่อตั้งสหพันธ์สมาคมห้องสมุดนานาชาติในปี 1929 จนถึงปัจจุบัน

ในปี 1992 หอสมุดวาติกัน มีรายกาหนังสืออยู่เกือบ 2 ล้านรายการ

สำหรับการค้นพบว่า มีเอกสารเก่าแก่ที่ชื่อว่า กฎหมายมะละกา หรือ Undang-Undang Melaka เก็บรักษาไว้ที่หอสมุดวาติกัน มาจากผู้เขียนต้องการค้นข้อมูลเรื่องที่มีการเก็บอัลกุรอ่านในหอสมุดวาติกัน ซึ่งเป็นอัลกุรอ่านที่หอสมุดวาติกัน ได้มาจากที่ทางเมืองเวนิซ อิตาลี ไปปล้นอัลกุรอ่านดังกล่าวมาจากสถานที่หนึ่งประเทศอัลบาเนีย เขาใช้คำว่า “ปล้น” เมื่อค้นหาข้อมูลแล้ว จึงต่อยอดไปหาเอกสารของชาวมลายู ก็ได้พบว่า มีกฎหมายมะละกา หรือ Undang-Undang Melaka เก็บรักษาไว้ที่หอสมุดวาติกัน และมีการระบุปีว่า เป็นเดือนมีนาคม ปี 1656 และได้แจ้งให้ ศาสตราจารย์ ดร. อับดุลลอฮ ซากาเรีย ฆาซาลี อาจรย์สาขาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยมาลายา และ ศาสตราจารย์ ดร. กามารุสซามาน ยูซุฟ อดีตอาจารย์ประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติมาเลเซีย ได้รับทราบ

กฎหมายมะละกา หรือ Undang-Undang Melaka ที่เก็บรักษาไว้ที่หอสมุดวาติกัน

ภาพกฎหมายมะละกา หรือ Undang-Undang Melaka เก็บรักษาไว้ที่หอสมุดวาติกัน