ตลาดนัดวันอาทิตย์ บ้านทอน

 

คำว่า มลายู ในบันทกทางประวัติศาสตร์

 

การต่อสู้ของปันตนในสี่จังหวัดชายแดนภาคใต้

 

งานสัมมนานานาชาติเรื่อง“ปันตุนในโลกมลายู : กลยุทธ์ทางวัฒนธรรมในการดูแลมรดกในยุคดิจิทัล”

โดย นายนิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน

วันที่ 10-11 กุมภาพันธ์ 2025 มีการสัมมนาเรื่องปันตุน (บทกวีประเภทหนึ่ง) มีจริงในสี่จังหวัดชายแดนภาคใต้  บทกวีปันตุน เป็นมรดกมนุษยชาติขงองค์กรยูเนสโก มีมาเลเซียและอินโดเนเซียเป็นเจ้าของ อีกสองปี มลายูศรีลังกา บรูน สิงคโปร์จะยื่นเข้าเป็นเจ้าของมรดกปันตุนด้วย และมลายูในประเทศไทยจะต้องเป็นเจ้าของด้วย

งานสัมมนานานาชาติ “ปันตุนในโลกมลายู : กลยุทธ์ทางวัฒนธรรมในการดูแลมรดกในยุคดิจิทัล”

 

10-11 กุมภพันธ์ 2025 เวลา 08.00-7.00 (เวลาประเทศไทย)

สถานที่สัมมนา : Auditorium Gedung Widyagraha, Lantai 2 Kampus BRIN Gatot Subrta, Jakarta

องค์ปาฐก ดร. เอช. ฟัดลี โซน  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรมอินโดเนเซีย

กลาวต้อนรับ  ดร. แฮรี  โยฆาสวารา  ผอ. สถาบันวิจัย โบราณคดี ภภาษา และวรรณกรรม

บรรยายวิชาการ

ดร. A. T. P. G Engelenhoven มหาวิทยาลัยไลเด้น เนเธอร์แลนด์

ดร. Sasti Snarti ผอ ศูนยวิจัยเอกสารบราณ วรรณกรรม และมุขปาฐก

ดร. Pudentia   นายกสมาคมมุขปาฐก องค์กรภภาคีขององค์กรยูเนสโก

Basuki Teguh Yuwono คณะทำงานรัฐมนตรีกระทรวงวัฒนธรรม

ดร. Azhar Ibrahim มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์

ศาสตารจารย์ ดร. Ampuan Braim Tengah มหาวิทยาลัยบรูไนดารุสสาลาม

ศาสตราจารย์กิตติคุณ Muhammad Haji Salleh ศิลปินแห่งชาติมาเลเซีย

นิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน  ศูนย์นูซันตาราศึกษา

อาณาจักรลังกาสุกะในประวัติศาสตร์ไทย

โดย นายนิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน

ภาพวาดบนผ้าไหมม้วน เขียนในสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ คริสต์ศตวรรษที่ 10-12 แสดงภาพราชทูตอชิตะจากลังกาสุกะเดินทางส่งบรรณาการยังประเทศจีน ในสมัยพระจักรพรรดิเอวียน (ปี 552-554) แห่งราชวงศ์เหลียง (จากหนังสือ “พัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ ๓ จังหวัดชายแดนใต้”, สำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม 2564)

ลังกาสุกะในเอกสารโบราณต่างๆ จากหนังสือ “พัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ ๓ จังหวัดชายแดนใต้”, สำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม 2564

เมื่อครั้งที่ได้โพสต์ลง Facebook เรื่องปาตานีมีจริงในประวัติศาสตร์ไทย เพื่อให้ความเห็น ให้หลักฐานอีกมุม ว่าปาตานีมีจริงในประวัติศาสตร์  ก็มีการถก มีการเถึยง สิ่งที่ถกเถียง นั้นคือเรื่องคำว่า ปาตานี ปัตตานี ปะตานี หรือ ตานี ซึ่งความจริงแล้ว จะชื่ออะไร ก็แล้วแต่ ล้วนเป็นพื้นที่เดียวกัน เพียงแต่ละคน อาจเรียกต่างกัน แต่เมื่อถามคนในพื้นที่แล้ว ย่อมจะมีคำว่า ปาตานี เป็นเสียงส่วนใหญ่  เมื่อปลายเดือนพฤศจิกายน ปลายปีที่แล้ว ผู้เขียนได้รับเชิญเป็นวิทยากรที่โรงเรียน Laguna Resort and Spa ตามที่ผู้เขียนได้รับงบประมาณจากสวก. หรือ ในปัจจุบัน คือ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว เรื่องการเมือง การปกครองมาเลเซีย   โดยบรรยายการเมืองมาเลเซีย กับการแก้ปัญหาภาคใต้  ผู้เข้าร่วมสัมมนา มีจากกรมประชาสัมพันธ์ ร่วมทั้งนายทหารจาก กอ. รมน. ส่วนหน้า  ค่ายอิงยุทธบริหารสำหรับแผ่นสไลด์แผ่นสุดท้ายของผู้เขียน ในขณะที่ผู้ดำเนินการสัมมนารีบเร่งให้ผู้เขียนจบให้เร็วที่สุด เพราะกินเวลาคนอื่นหลายนาที จนสังเกตได้ว่า สไลด์แผ่นสุดท้ายไม่ค่อยมีใครสนใจมากนัก ผู้เขียนบอกในที่สัมมนาว่า ถ้าแต่ละฝ่ายยังไม่เปิดใจกว้าง มันก็ยากที่จะแก้ไขปัญหาได้  เพราะแต่ละฝ่ายมีโลกทัศน์ที่แตกต่างกัน สไลด์แผ่นสุดท้ายมีข้อความสั้นๆ คือ  “สำหรับประเทศไทย “ปาตานี” เป็นกิจการภายในของประเทศไทย คนอื่นไม่ควรมาแทรกแซง  แต่สไหรับโลกมลายู ปาตานีเป็นส่วนหนึ่งของโลกมลายู”   และเมื่อเลิกสัมมนา ก็นั่งรอรถในห้องอาหาร ดื่มกาแฟพลางๆ  ผู้เขียนบอกกับนายมหารคนหนึ่ง  ท่านมียศเป็นพลตรี และมีตำแหน่งเป็นรอง ผอ.รมน.ภาค 4 สน.  โดยผู้เขียนบอกว่า ผู้เขียนไม่เห็นด้วยกับการบิดเบือนหลักฐานทางประวัติศาสตร์  เช่นบอกว่าปาตานีไม่มีในประวัติศาสตร์  เมื่อมันมีในประวัติศาสตร์ ก็บอกว่ามีในประวัติศาสตร์ ซิครับ  แล้วหาหลักฐานอื่น หาแนวทางอื่นในการสร้างความปรองดอง ไม่เช่นนั้น มันก็เหมือนเอาน้ำมันราดลงกองไฟ  

เมื่อผู้เขียนโพสต์ลง Facebook เรื่องปาตานีมีจริงในประวัติศาสตร์ ก็มีคนหนึ่ง ที่ไม่ได้เรียนประวัติศาสตร์ โต้ว่า ในสมัยสุโขทัยก็ไม่มีปัตตานี ผู้เขียนจึงจำเป็นต้องใช้หลักฐาน และกลักฐานที่ค่อนข้างจะมั่นคง คือ เอาหลักฐานจากหนังสือหนังสือ “พัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ 3 จังหวัดชายแดนใต้”, สำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม 2564) เพราะถ้าเอาหลักฐานอื่น ก็ยังคงไม่ยอมรับ

ผู้เขียนได้โพสต์ลงใน Facebook ว่าด้งนี้

ลังกาสุกะในแผนที่โบราณของจีน จากหนังสือ “พัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ ๓ จังหวัดชายแดนใต้”, สำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม 2564

มีคนรู้จักและบางคนถามว่า ไม่มีปาตานี (หรือ ปัตตานี ปะตานี ตานี จะชื่ออะไรก็แลวแต่ ล้วนเป็นพื้นที่เดียวกัน ศาสตราจารย์ ดร. ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ อดีตอาจารย์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้ความหมายว่า ปาตานี หมายถึงพื้นที่ในอดีตของจังหวัดปัตตานี จังหวัดนราธิวาส และจังหวัดยะลา ส่วนปัตตานี หมายถึงจังหวัดปัตตานี) ในประวัติศาสตร์ยุคสุโขทัยจริงหรือ ก็ตอบว่า ใช่  เป็นความจริงครับ ด้วยอาณาจักรสุโขทัย ตั้งขึ้นมาในพุทธศตวรรษที่ 18  หรือคริสต์ศัตวรรษที่ 13  ส่วนปาตานี หรือ ปัตตานี ปะตานี ตานี จะชื่ออะไรก็แล้วแต่ เกิดขึ้นในราวคริสต์ศัตวรรษที่ 15-ต้นคริสต์ศัตวรรษที่ 16 มันจะมีปาตานี หรือชื่ออะไรในพื้นที่เดียวกันได้อย่างไร มันคนละยุค คนละสมัย ในยุคสมัยสุโขทัยนั้น ในดินแดนบริเวณนั้น มีชื่อว่า ลังกาสุกะ ซึ่งบางยุคกล่าวว่า ลังกาสุกะ มีดินแดนครอบคุมทั้งสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และรัฐเคดะห์

ลังกาสุกะในแผนที่โบราณของจีน จากหนังสือ “พัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ ๓ จังหวัดชายแดนใต้”, สำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม 2564

 หลักฐานการมีอยู่ของลังกาสุกะ ไม่ว่าจะเป็นเมืองโบราณอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี  ภาพวาดราชทูตอชิตะ (อาชิตั๋ว) จากลังกาสุกะ ที่พิพิธภัณฑ์เทียนอันเหมิน กรุงปักกิ่ง  เป็นภาพวาดบนผ้าไหมม้วน เขียนในสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ คริสต์ศตวรรษที่ 10-12 แสดงภาพราชทูตอชิตะจากลังกาสุกะเดินทางส่งบรรณาการยังประเทศจีน ในสมัยพระจักรพรรดิเอวียน (ปี 552-554) แห่งราชวงศ์เหลียง (อ้างจากหนังสือ “พัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ ๓ จังหวัดชายแดนใต้”, สำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม 2564) และผมเอง เคยไปดูเอกสารโบราณในรูปแบบบทกวีชื่อ Nagara Kertagama หรือ ที่นักวิชาการส่วนหนึ่งเรียกว่า นครกฤติคม ที่สำนักงานหนึ่งของประเทศอินโดเนเซีย ที่เขียนขึ้นโดย Empu Prapanca เมื่อปี 1365 หรือ 660 ปีก่อน  โดยประเทศเนเธอร์แลนด์มอบคืนให้ประเทศอินโดเนเซีย เมื่อปี  1970 จึงได้รับมอบคืนให้แก่ประเทศอินโดเนเซีย ในบทกวีโบราณดังกล่าว อาณาจักรมาชาปาฮิต มีอิทธพลเหนือ ลังกาสุกะ ไซม์วัง กลันตัน ตรังกานู มีข้อความในหนังสือบทกวี Nagara kertagama ว่า

Langkasuka len ri Saimwang, i Kalaten I terengganu, ……Niran Sanusa Pupul - Langkasuka(patani), Saimwang, kelantan, Terengganu, ……..Semuanya berkumpul dalam satu Nusantara)

ซึ่งเพื่อนที่ทำงานที่หนีวบงานราชการนั่น ซึ่งจบด้านอักขระโบราณกล่าวว่า อิทธิพลเหนือ น่าจะหมายถึงอิทธิพลทางด้านวัฒนธรรม คำโบราณคำนั้น มีความหมายว่า มิตร

สามารถอ่านหนังสือคำแปลในหนังสือ  Nagara Kertagama (นครกฤติคม) ของ  ศ. ดร. Raden Benedictus Slamet Muljana ปี 1953 และสำหรับผู้ที่ใจเปิดกว้าง สามารถอ่านหนังสือ “รัฐปัตตานีใน”ศรีวิชัย” เก่าแก่กว่ารัฐสุโขทัยในประวัติศาสตร์ ผู้แต่ง ศรีศักร วัลลิโภดม, ประพนธ์ เรืองณรงค์, รัตติยา สาและ, ปรามินทร์ เครือทอง, ธงชัย วินิจจะกูล และสุจิตต์ วงษ์เทศ”  และอีกไม่นาน จะมีวิทยานิพนธ์ปริญญาโทเกี่ยวกับศึกษาลังกาสุกะโดยเฉพาะของนักศึกษามหาวิทยาลัยในไต้หวัน

และใน Facebook ได้เขียนเพิ่มเติมเป็นภาษามลายูว่า

Ada kenalan dan sesetengah orang menanyakan saya, adakah betul Patani (atau Pattani, Patani, Tani, apa sahaja namanya, sebenarnya semua terletak di kawasan yang sama, Profesor Dr. Chaivat Sathananta, bekas pensyarah di Universiti Thammasat, menjelaskan Patani (satu T) bermaksud Wilayah Pattani. Wilayah Narathiwat Dan Wilayah Yala, dan Pattani (dua TT)  bermaksud Wilayah Pattani) Sahaja, tidak berada dalam sejarah Empayar Sukhothai. Jawapan saya: Ya, betul sekali.

Alasannya Sukhothai ditubuhkan pada abad ke-18 Era Buddha atau abad ke-13 Masihi. Bagi Patani pula ditubuhkan sekitar abad ke-16 masihi. Agak mustahil Patani berada di era Sukhothai. Kerana kedua duanya  berada di era yang berbeza. Sebaliknya di kawasan Patani pada masa Empayar Sukhothai itu wujudnya Kerajaan Langkasuka. Ada juga sesetengah ahli akademi mengatakan Langkasuka pada satu zaman merangkumi kawasan Kedah dan Patani.

Bagi mereka yang hati terbuka, anda boleh membaca buku “Negeri Patani di "Sriwijaya", lebih tua daripada sejarah Sukhothai”. Tulisan (dalam bahasa Thai) Prof. Dr. Rattiya Salleh dll. Dan tidak berapa lama lagi akan keluarnya tesis MA khusus Langkasuka dari universiti di Taiwan.

 

Aalam Melayu: Rencam Muzik, Rencam Warisan oleh Dr. Azhar Ibrahim Alawee, Uiversiti Nasional Singapura (NUS)

Oleh Nik Abdul Rakib Bin Nik hassan

Kali ini saya kemukan sebuah artikel betajuk “Aalam Melayu: Rencam Muzik, Rencam Warisan” yang terlah disiarkan di berita.mediacorp.sg isi kandungannya adalah seperti berikut:-

Aalam Melayu: Rencam Muzik, Rencam Warisan Bagai lagu dan irama. Kita sering mendengar ungkapan tersebut.

Begitulah juga dengan setiap budaya. Kita akan cepat mengaitkan sesebuah kebudayaan dengan muziknya.

Dengan mendengar dan menghayati muzik Melayu, kita boleh menjejaki sejarah kebudayaan Melayu itu sendiri. Dalam korpus muzik Melayu, ia boleh ditandakan dengan lagu tradisional, yang merangkumi lagu asli, dondang sayang, zapin, dan ghazal.

Kemudian ia ditambah dengan dangdut dan keroncong. Dangdut sahaja di beberapa daerah Jawa dikenali sebagai Lagu Melayu.

Semasa era moden masuk pula lagu Melayu ala Timur Tengah, dengan Orkes Melayu di Medan, kumpulan nasyid El-Suraya memperkenalkan lagu-lagu dakwah dengan irama mirip orkes Arab yang mendampingi nyanyian Ummi Khalsom di Mesir.

Di kemuncak perfileman Melayu, beratus-ratus lagu dicipta. Singapura yang menjadi pusat perfileman Melayu, sekali gus menjadi pusat muzik Melayu, dengan beberapa syarikat rakaman bertapak di sini.

Gurindam Jiwa Warisan Klasik

Paling menarik antara lagu yang dihasilkan dalam beberapa filem ini, kemudian menjadi popular, sampai ada yang dianggap sebagai lagu “Melayu klasik” yang malar segar, berkumandang di merata Nusantara.

Begitulah pada lagu “Gurindam Jiwa.” Menariknya lirik ditulis oleh Hamzah Husein, seorang sasterawan berbakat besar, yang juga telah banyak menulis skrip untuk beberapa filem Melayu. Wandy Yazid pengubah lagu ini ialah seorang ahli muzik yang sama berbakat. Beliau asal kelahiran Sumatra Barat, menempah nama sebagai pengubah lagu untuk beberapa filem Melayu yang terkenal.

Lagu Gurindam Jiwa pula dinyanyikan oleh Rafeah Buang dan R Ismail, kedua-keduanya tokoh seniman kelahiran Singapura, seperti Hamzah. Hari ini lagu ini berkumandang di merata Nusantara.

Sekiranya kita telusuri dari khazanah muzik Melayu, akan kita menemui tema fikiran, biografi pengubah dan penyanyi, alunan muzik yang dipakai, kombo muzik yang melatarinya, serta trend lagu yang mengikut rentak zamannya.

Dari lembaran muzik Melayu, kita boleh menjejaki perkembangan kebudayaan, dengan kemasukan dan pertembungan budaya luar, yang kemudian diserap, diadun, digubah sehingga menjadi bentuk tersendiri sesuai dengan langgam dan selera tempatan.

Begitulah yang dapat kita lihat dalam lagu asli Melayu, yang menggunakan biola, alat muzik Barat, sementara zapin dengan irama Arab Hadramaut, diolah menjadi lagu bersenikata dari pantun. Di Johor pada abad ke-19, ghazal Melayu diperkenalkan sebagai satu lagi genre dalam muzik, setelah golongan elit Johor mengambil inspirasinya daripada ghazal India-Parsi. Kini ghazal menjadi warisan Melayu yang bernilai tinggi.

Kegiatan kesenian rancak dan memuncak apabila ranah budaya diisi oleh anak seni dan pekerja budaya yang kreatif, tekun mencipta dan mengolah, serta wawasan kebudayaan yang berkosmopolitan. Itulah yang pernah berlangsung di Singapura. Membangun ke depan, kita harus dapat belajar dari sejarah agar dunia warisan kita terus berdaya, bermutu dan hidup.

Lagu Saduran

Dunia muzik terisi bukan sahaja oleh penyanyi. Tetapi penulis seni kata atau lirik, atau pengubah lagu atau komposer. Sebuah lagu itu adalah ilham kreatif daripada pelbagai jurusan kepakaran anak-anak seni.

Anak seni yang terdedah dengan muzik dunia, tidak mungkin tidak terilham untuk mengambil unsur-unsur luar tersebut dan memperkenalkannya ke dalam ranah seni tempatan.

Inilah yang berlangsung dalam muzik saduran. Banyak lagu popular sebenarnya adalah lagu saduran. Saduran di sini boleh sahaja dari rentak dan irama lagu, yang kemudian liriknya diterjemah atau diolah sesuai dengan selera tempatan.

Genre lagu saduran wajar mendapat perhatian, khasnya bagi mereka dalam jurusan pendidikan dan kajian muzik Melayu, atau muzik Nusantara. Biduanita Sharifah Aini, contohnya telah mendendangkan lagu-lagu saduran dari Inggeris, Arab, Hindi dan sebagainya. “Kirimkan Kasih Mu” oleh Sharifah Aini adalah lagu saduran “Save Your Love” oleh Renée & Renato.

Lagu Sharifah Aini, “Di Malam Persandingan” adalah lagu dari Fayrouz, biduanita Arab terkenal asal Lubnan, yang lagu asalnya “Nahna Wel Amar Jiran” sangat puitis seni katanya. Ia bermaksud, “Bulan dan Daku” sebuah dambaan kasih yang menyinari hidup, walaupun versi Melayu oleh Sharifah Aini berkaitan dengan perkahwinan. Inilah dinamika lagu saduran. Ia terus memperkaya ciptaan seni budaya.

Forum di Pusat Warisan

Sebuah forum yang sangat menarik telah berlangsung di Gedung Kuning pada Sabtu lalu (25 Jan 2025), dengan tajuk “Melodic Migrations: Uncovering the Journey of Lagu Saduran". Dua pembicara tampil dalam forum ini yakni Prof Madya Eugene Dairianathan dari NIE-NTU dan Syed Ahmad, seorang guru muzik dan pakar muzik etnik.

Kedua-dua pakar ini telah berkongsi dapatan dan perspektif yang menarik tentang lagu saduran dalam khazanah Melayu, sehingga para peserta terasa kagum dan termaklum bahawa banyak lagu yang pernah mereka dengar dan meminati adalah antaranya lagu-lagu saduran.

Penelitian mereka sayugia mendapat perhatian kerana dari lagu saduran, dapat kita menjejaki dinamika dalaman dan luaran yang membolehkan lagu saduran berkembang, faktor masa serta kelompok kreatif yang berkecimpung dalam dunia muzik Melayu.

Terdapat banyak pola saduran, asal-muasal lagu-lagu yang didatangkan, serta sambutan yang berbeza daripada para pendengar. Sama pentingnya, perbincangan tentang lagu saduran mengajak kita untuk memikirkan apakah faktor sosiologikal yang menjelaskan mengapa ada kecenderungan mendapat sumber lagu daripada sesuatu budaya muzik itu lebih kerap, berbanding daripada budaya muzik yang lain.

Forum anjuran Taman Warisan Melayu, Istana Kampong Gelam ini dijalankan sempena Hari Warisan anjuran Yayasan Warisan Melayu (MHF) yang dalam acaranya juga menampil anak-anak seni muzik dan persembahan dalam masyarakat Melayu.

Kagum saya apabila menyaksikan sentuhan alat muzik oleh Riduan Zailani, Shahneezar Shahnan, Nabilah Jalal, Adliana Supiani dan Fizzy. Petang itu Gedung Kuning bergema dengan “Kenari Biru” olahan Nona Asiah, yang juga disadur dari “Blue Canary” yang ada versi bahasa Eropah dan Jepun.

Warisan budaya Melayu bergerak dalam sejarah. Begitu juga muzik Melayu. Penyanyi unggul dalam masyarakat Melayu disebut sebagai biduan dan biduanita. Dalam teks Melayu lama, bersyair itu juga bermaksud bernyanyi. Hang Tuah dan Hang Jebat, pahlawan besar dalam Hikayat Hang Tuah, disebut sebagai orang yang pandai bernyanyi/bersyair, selain jaguh bermain senjata. Penghargaan kepada biduan adalah tanda hormat kita kepada seniman besar yang menciptakan warisan untuk kita.

Rencam Muzik, Rencam Warisan

Keterbukaan sebuah budaya, bererti keanjalan menyerap, meminjam, dan mengolah semula. Dalam muzik saduran, seni olahan dan penyesuaian dibuat agar sesuai dengan cita rasa dan nuansa budaya setempat.

Majlis perkahwinan orang Melayu adalah satu contoh yang sangat baik. Dengarkan lagu-lagu yang diputarkan sewaktu majlis perkahwinan. Lagu Melayu tradisional pasti ada, termasuk lagu Hindustan. Sekarang lagu Arab semakin popular diputarkan. Lagu Inggeris, dan dangdut dari Indonesia pasti ada juga.

Kita sememangnya dibesarkan dengan pendedahan kepada pelbagai ragam muzik daripada bermacam belahan dunia. Di acara keramaian, kita boleh sahaja menyanyi lagu asli dan dangdut, di cara keagamaan kita bernasyid, dengan hiburan seharian kita boleh melompat dari lagu “rok kapak” ke balada pop, sehingga ke alunan Nusantara ala Kopratasa.

Sekiranya generasi ibu bapa kita tergila-gila dengan lagu pop yeh-yeh dan Hindustan, anak muda generasi ini pula tertarik dengan lagu-lagu Korea (K-pop).

Halwa telinga kita akrab dengan alunan daripada pelbagai rencam budaya dunia. Melodi saduran yang masuk dalam pelbagai cara, memperkayakan khazanah muzik kita.

Terpenting ialah anak seni kita berkarya dari bumi dan latar budaya yang rencam sifatnya.

Dalam proses itu, lagu Melayu tradisional dan klasik kita mendapat “sentuhan” baharu kerana adat budaya yang hidup itu wajib disentuh oleh tangan-tangan artistik yang hujungnya terus akan memperbaiki dan menyempurnakan seni yang sedia ada.

Tabik Kepada Biduan Warisan

Maka itu, dalam membicarakan warisan budaya kita, dunia muzik yang berkembang dalam dunia Melayu atau Nusantara wajar kita iktiraf, kagum dan peduli.

Para biduan dan biduanita seperti P Ramlee, Saloma, Rafeah Buang, Kartina Dahari, Sharifah Aini, R Ismail, Ahmad Jais adalah antara ikon warisan.

Sama juga dengan penggubah lagu seperti Zubir Said, Kassim Masdor, Ahmad Nawab, S Atan, M Nasir dan ramai lagi. Gesekan biola Hamzah Dolmat, menjadi aras tertinggi dalam kehalusan irama Melayu lama. Tokoh-tokoh seni ini, telah dalam riwayat mereka menciptakan budaya dan daripada karya besar mereka, kita harus mengiktirafnya sebagai warisan yang harus kita pelihara dan lestarikan.

Muzik Menghidupkan Kehidupan Berbudaya

Kita hidup dengan muzik selalu di sekeliling kita. Sambutan Hari Raya sahaja tidak akan bermakna tanpa diiringi lagu-lagu Raya.

Lagu tradisional kita pula banyak pantun diikat dengan hikmah renungan dan peringatan. Beberapa lagu menyuntik semangat kebangsaan. Ada juga dengan sentuhan kerohanian. Ini semua adalah warisan yang pada masa depan akan menjadi deretan “klasik”yang akan berdamping dengan generasi kemudian.

Bersamalah kita menikmati, menghargai karya anak seni, khasnya dari dunia muzik.

Bagi Masyarakat Melayu Singapura, nyanyian Ismail Haron, “Ilham Pujangga” adalah dendangan dan titipan berharga. Lagu ini dicipta oleh A. Rahim Yadi, dengan seni kata oleh Ismail Haron sendiri. Inilah lagu yang telah mengiringi mereka yang membesar pada tahun 1970-an.

Di sekolah lagu Zubir Said, “Semoga Bahagia” sering dinyanyikan dengan bersemangat. Namun semasa acara kebudayaan, akan bergema senandung Ismail Haron ini. Dari seni kata “Ilham Pujangga” dapat kita sama bertekad dalam kehidupan bermasyarakat:

"Ilham dari pujangga

Berdiam diri bukan artinya kau kalah

Biar cercaan sekali datang menimpa

Sudahlah memang adat di dunia

Bersuaralah kamu pada perkara berguna

Itulah sifat orang bijaksana

Berikanlah tenaga

Untuk nusa dan negara

Ini zaman kemajuan

Jangan kita ketinggalan

Kasih sesama manusia

Apa di atas sayangkan diri anda

Pandang yang satu kepada yang ramai, sayang

Pandang yang ramai kepada yang satu

Inilah antara titipan warisan yang sangat berharga. Melagukan kehidupan ertinya kita menyuburkan kebudayaan. Sesungguhnya irama lagu-lagu kita adalah warisan. Nyanyikanlah lagu-lagu ini.

ปาตานีในแผ่นที่ต่างประเทส

 

จดหมายจากสุลต่านอับดุลลอฮ มูกัรรัม ชาห์ แห่งรัฐเคดะห์ถึงกัปตันแฟรนซิส ไลต์ที่รัฐปีนัง กรณีชาวปาตานีร่วมกับเชคอับดุลซามัดโจมตีเมืองจะนะ และจะโจมตีเมืองสงขลา

โดย นายนิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน

ครั้งนี้ขอกล่าวถึงจดหมายของสุลต่านแห่งรัฐเคดะห์ถีงแฟรนซิส ไลต์ ผู้ว่าการแห่งรัฐปีนัง กรณีชาวปาตานีร่วมกับเชคอับดุลซามัดโจมตีเมืองจะนะ และจะโจมตีเมืองสงขลา

นานมาแล้ว ช่วงว่างเข้าตัวเมืองนราธิวาส มักใช้เวลาคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับคุณ อ. บางนรา ผู้รับว่าตัวเองเป็นผู้สนใจประวัติศาสตร์ แต่ไม่ใช่นักประวัติศาสตร์ เมื่ออ่านบทความของคุณอาหมัด ฟัตฮี ในนิตยสาร Pengsuh แล้ว ท่านบอกว่า เราต้องมาทบทวนประวัติศาสตร์ใหม่ เชคอับดุลซามัด อัลฟาเล็มบานี อาจร่วมมือกับรัฐเคดะห์ ไม่ใช่ปาตานีก็ได้

และเมื่อครั้งได้ทำงานที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี และได้มีโอกาสร่วมอาศัยรถของอาจารย์ซาวาวี ปะดาอามีน อาจารย์ร่วมสาขาวิชามลายูศึกษาแห่งมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ได้ไปเยี่ยมสุสานเชคอับดุลซามัด อัลฟาเล็มบานี ครั้งถึงบริเวณสุสาน ก็เกิดความไม่แน่ใจว่า ใช่สุสานของท่านเชคอับดุลซามัด อัลฟาเล็มบานี เพราะสุสานไม่สมเกียรติ และเต็มด้วยรกหญ้า รกพุ่มไม้ แถมป้ายชื่อก็เป็นชื่อท่านอื่น อาจเพื่อหลีกเลี่ยงคนรู้ก็เป็นได้ ก็โทรศัพท์ทางไกลไปมาเลเซีย ก็ได้รับยืนยันจากท่านอาหมัด ฟัตฮี อัลฟาตานี ว่า มีหลักฐานจากทางรัฐเคดะห์ และเมื่อมีจดหมายฉบับนี้ ก็แสดงว่า ปาตานีร่วมมือกับเชคอับดุลซามัด อัลฟาเล็มบานี หรืออาจเป็นความร่วมมือของประชาชนรัฐเคดะห์ สุลต่านแห่งรัฐเคดะห์ไม่เกี่ยวข้อง

ภาพที่ผู้เขียนไปเยี่ยมสุสานท่านเชคอับดุลซามัด (อัล-ฟาเล็มบานี) ไม่ต่างกับภาพที่คุณมูฮัมหมัดซอฆีร์ไปเยี่ยมสุสานดังกล่าว

จดหมายจากสุลต่านอับดุลลอฮ มูกัรรัม ชาห์ แห่งรัฐเคดะห์ถึงกัปตันแฟรนซิส ไลต์ที่รัฐปีนัง กรณีชาวปาตานีร่วมกับเชคอับดุลซามัดโจมตีเมืองจะนะ และจะโจมตีเมืองสงขลา

เนื้อหาของจดหมายมีเนื้อหาดังนี้

Al-Mustahaqqah

Surat tulus ikhlas kasih sayang muafakat yang tiada berkesudahan daripada beta sampai kepada sahabat beta Gurnador Pulau Pinang.

Ahwal maka adalah khabar mari dari sebelah Siam, kata segala orang, Patani-Patani muafakat dengan Tuan Syeikh Abdul Samad, binasakan jajahan negeri benua Siam. Maka tempat nama Cenak itu sudahlah dibinasakannya. Maka sekarang ini negeri Singgora itulah khabarnya hendak dilanggarnya pula.

Maka beta ini sahaja takluk kepada Raja benua Siam. Kalau-kalau jadi kerja besar dikehendaki Tuhan yang menjadikan segala alam ini, barang yang kekurangan pada beta daripada ubat peluru senjata dan supaya beta hendak pinta tolong pada sahabat betalah bicarakan, jangan boleh (jim-dal-ra/jidar?/jadar?) nama beta.

Jika (jim-dal-ra/jidar?/jadar?) nama beta, maka sahabat beta pun samalah tumpang malu kerana sudah masyhur nama sahabat beta itu, diberi Jenderal Benggala mari duduk di Pulau Pinang itu, menolongi barang hal kesakitan dan kekurangan beta pada segenap perkaranya. Inilah beta nyatakan kepada sahabat beta.

Pergi surat tiga likur haribulan Syawal. Tamat.

Kredit: School of Oriental and African Studies (SOAS), University of London, USM.

สำคัญ

จดหมายจริงใจแห่งความรักอันไม่มีที่สิ้นสุดถึงเพื่อนของข้าพเจ้า ผู้ว่าการรัฐปีนัง

ก่อนอื่น มีข่าวมาจากฝ่ายสยาม กล่าวว่ามีบรรดาชาวปาตานีได้ร่วมมือกับท่านเชคอับดุลซามัด (อัล-ฟาเล็มบานี) ทำลายดินแดนรัฐสยาม สถานที่นั่นชื่อเมืองจะนะ จึงถูกทำลายลง ตอนนี้มีข่าวว่าเมืองสงขลากำลังจะถูกโจมตีเช่นกัน

ดังนั้นมีเพียงข้าพเจ้าที่อยู่ภายใต้อำนาจสยาม ถ้ามันกลายเป็นงานใหญ่ที่พระเจ้าประทานมา สิ่งที่ขาดไปคือ กระสุน อาวุธ อยากขอความช่วยเหลือจากเพื่อนข้าพเจ้า

ถ้าเป็นชื่อของข้าพเจ้า เพื่อนของข้าพเจ้าก็อับอายไม่แพ้กัน เพราะชื่อเพื่อนของข้าพเจ้ามีชื่อเสียงอยู่แล้ว ผู้ว่าการแห่งเบงกอลให้ไปอยู่ที่รัฐปีนัง ช่วยเหลือข้าพเจ้าที่เจ็บปวดและขาดแคลน นี่คือสิ่งที่ข้าพเจ้าที่แจ้งให้เพื่อนของข้าพเจ้า

จดหมายเสร็จเมื่อเดือนเซาวาล ปีฮิจเราะห์ 1223

เครดิต: School of Oriental and African Studies (SOAS), University of London, USM.

หมายเหตุ กรณีจดหมายเขียนว่า เขียนเสร็จเมื่อ Pergi surat tiga likur haribulan Syawal. Tamat  ผมตีความว่าจดหมายเสร็จเมื่อเดือนเซาวาล ปีฮิจเราะห์ 1223 ซึ่งอาจผิดก็ได้ขอให้ท่านผู้รู้  แก้ไขด้วย และเมื่อเทียบปี 1223 ก็ได้ปี ค.ศ. 1802 ซึ่งสุลต่านองค์นี้ เสียชีวิตเมื่อ ค.ศ. 1797 การเทียบเวลาไม่ตรงนักเพราะ เพราะ ฮิจเราะห์ศักราชยึดปฏิทินระบบจันทรคติอย่างเคร่งครัดมาก ทำให้ราวๆ ทุก 32 ปีครึ่ง จะเกิดปีศักราชเพิ่มขึ้นมาอีกหนึ่งปี และมีบางคนท่านเสนอว่า ได้ปี ค.ศ. 1802

จดหมายของเจ้าเมืองจะนะถึงนายเจมส์ สกอตต์ที่เมืองปีนัง เรื่องฝิ่น เมื่อ 4 เดือนราบีอุลอาวัล ปีฮิจเราะห์ศักราช 1206 (1 พฤศจิกายน 1791)

โดย นิอับดุรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

Surat Raja Chenak kepada James Scott di Pulau Pinang, Berkaitan bekalan Candu pada 4 Rabiul Awal Hijrah 1206 (1 November 1791)

จดหมายของเจ้าเมืองจะนะถึงนายเจมส์ สกอตต์ที่เมืองปีนัง เรื่องฝิ่น เมื่อ 4 เดือนราบีอุลอาวัล ปีฮิจเราะห์ศักราช 1206 (1 พฤศจิกายน 1791)

หมายเหตุ นายเจมส์ สกอตต์ เป็นนักธุรกิจที่ร่วมกับนายแฟรนซิส ไลต์ พัฒนาเมืองปีนัง

ฝังศพนายเจมส์ สกอตต์ ที่เมืองปีนัง มาเลเซีย

Selasa, 4 Rabiul Awal 1206 Hijriah / 1 November 1791

Surat tulus ikhlas berkasih sayang yang tiada berputusan selagi ada perkitaran cakerawala matahari dan bulan daripada beta Raja Cenak sampai kepada sahabat beta Kapitan Uskut yang bermukim di dalam bandar Pulau Pinang lagi arif bijaksana dan mengasihani akan segala dagang senteri yang terinaya

maka adalah beta menyuruh teman beta ini Long Derga pergi pada sahabat beta dipinta camdu barang tiga peti seperti harganya sahabat beta beri akan Tengku Raden itulah sahabat beta beri akan beta akan candu itu pinta sahabat beta serah beri candu yang baik kepala candu serah beri pada teman beta itu Long Derga dan Encik Akib akan ambilan beta dahulu itu banyak fasal sudah wasil beta pinta sahabat beta kira-2 perbuat daftar berapa banyak lagi di atas beta hantar mari boleh beta suruh hantar pergi selesaikan fasal dahulu dan baharu ini haraplah beta akan bolehnya kerana ada guna sedikit pada beta candu itu ahwal itulah dinyatakan perbuat surat pada empat haribulan Rabiul Awal hari Selasa pada sanah 1206 tahun

Kredit: SOAS School of Oriental and African Studies, University of London, USM.

จดหมายแสดงความรักที่จริงใจไม่มีวันสิ้นสุดตราบเท่าที่ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ยังอยู่ในจักรวาลจากเจ้าเมืองจะนะถึงเพื่อนของข้าพเจ้า เจมส์  สกอตต์ ผู้ตั้งถิ่นฐานในเมืองปีนัง ผู้ฉลาดและมีความเห็นอกเห็นใจต่อพ่อค้าที่ไม่ได้รับความเป็นธรรม

ดังนั้นข้าพเจ้าจึงบอกเพื่อนของข้าพเจ้าที่ชื่อว่า ลงเดอร์ฆา (Long Derga) ให้ไปหาเพื่อนของข้าพเจ้าและขอฝิ่นจำนวนสามกล่อง โดยราคาที่เพื่อนของข้าพเจ้าเช่นเดียวกันกับที่มอบให้เต็งกูราเด่น ฝิ่นที่ดีนั้นขอให้เพื่อนของข้าพเจ้ามอบให้กับลงเดอร์ฆา (Long Derga) และนายอากิบ (Encik Akib) ข้าพเจ้าได้เรื่องต้องการขอหลายอย่าง แต่ขอให้ส่งฝิ่นมาก่อน ด้วยต้องการใช้ประโยชน์ จดหมายนี้เขียนขึ้นในในวันอังคาร วันที่ 4 เดือนเราะบีอุลเอาวัล ปีฮิจเราะห์ศักราช 1206

เครดิต: SOAS School of Oriental and African Studies, University of London, USM.

Mawar Jepun Bunga Idaman - Syapen (Syair Pendek) dari Pehin Dato Haji Abdul Ghani bin Pehin Dato Haji Abdul Rahim

 โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

วันนี้เป็นวันที่ได้รับ Syapen (Syair Pendek) จากท่าน Pehin Orang Kaya Putera Maharaja Dato Paduka Awang Haji Abdul Ghani bin Pehin Datu Pekerma Dewa Dato Paduka Awng Haji Abdul Rahim หรือชื่ออย่างย่อว่า Pehin Dato Haji Abdul Ghani bin Pehin Dato Haji Abdul Rahim แห่งประเทศบรูไนดารุสสาลาม

สำหรับ Syapen (Syair Pendek) วันนี้มีชื่อว่า Mawar Jepun Bunga Idaman

01-Selamat pagi               di hari Jumaat,

Penghulu hari                  yang penuh berkat,

Untuk temanku                serta sahabat,

Moga dikurniakan             nikmat dan rahmat.

02-Mawar Jepun              bunga idaman,

Batang berduri                 penghias halaman,

Hiasi wajahmu                 semanis senyuman,

Dirimu disayang               semua teman.

03-Bunga diseri                oleh Sang Lebah,

Kurnia Allah                    yang amat indah,

Bukti agungnya                ciptaan Allah,

Tuhan Pengasih               lagi Pemurah.

04-Ros Jepun                  juga digelar,

Indah nian                      pabila mekar,

Awas durinya                   dipetik sukar,

mengajar kita                   supaya bersabar.

05-Demikian kisah            si bunga indah,

Lambang kehalusan          ciptaan Allah,

Marilah bertahmeed         Alhamdu Lillaah,

Diiringi bertasbih              Bi Subhanallaah.

JUMU'AH     MUBARAKAH !

iar 🌹🐝

Juma'at

24 Januari 2025.