มลายู และโลกมลายู

โดย นายนิอับดุลรากิ๊บ บินิฮัสซัน

มลายูและโลกมลายู

คำว่า “มลายู” ในความหมายที่ทางองค์การ UNESCO ซึ่งได้ทำการศึกษาในหัวข้อ Malay Cultural Studies Project ในปี 1972 ได้ให้คำอธิบายถึงความหมายของมลายูว่า คือ กลุ่มชนที่รวมกันอยู่ในกลุ่มมลายู-โปลีเนเซีย (Melayu-Polinesia) ซึ่งมีอาณาเขตที่กว้างขวาง จากเกาะมาดากัสการ์ทางตะวันตก จนถึงเกาะอิสเตอร์หรือที่ชาวมลายูเรียกว่าเกาะปัสกะห์ (Pulau Paskah) ทางตะวันออก รวมทั้งเกาะใต้หวัน และ ฮาวาย ทางด้านเหนือ จนถึงหมู่เกาะอินโดเนเซีย และ นิวซีแลนด์ทางใต้

ศาสตราจารย์วัง กง วู (Prof. Wang Gung Wu) ได้ทำการศึกษาค้นคว้าในบันทึกจีนโบราณ ปรากฏว่าในศตวรรษที่ 13 ยังไม่มีการบันทึกถึงคำว่า “มลายู” ในฐานะชนชาตหนึ่ง มีเพียงการบันทึก “มลายู” ในฐานะเป็นสถานที่แห่งหนึ่งในทางตะวันออกของเกาะสุมาตรา จะมีเพียงในศตวรรษที่ 18 ที่กล่าวถึง “มลายู” ในฐานะชนชาติหนึ่ง ส่วนบันทึกของตะวันตกนั้นกล่าวว่า ตอนต้นศตวรรษที่ 17 คำว่า “มลายู” มีการใช้ในความหมายที่กว้าง ครอบคลุมถึงชนชาติที่อยู่ในภูมิภาคมลายู (Nusantara)

ชนชาวมลายูได้ทิ้งร่องรอยทางอารยธรรมไว้มาก อาณาจักรโบราณของชนชาวมลายู เช่น อาณาจักร ฟูนัน ซึ่ง Daniel George E. Hall ได้กล่าวว่า “ชาวฟูนันเป็นชนชาติมลายู ”(The Funanese were Malay Race) และ Prof. Nguyen The Anh ชาวเวียดนามก็ได้กล่าวว่า “อาณาจักรฟูนันใช้ภาษามลายู” นอกจากนั้นยังมีอาณาจักรจามปาในเวียดนาม อาณาจักรลังกาสุกะ อาณาจักรมาชาปาหิต อาณาจักรศรีวิชัย รวมทั้งอาณาจักรมะละกา

ชนชาวมลายูนั้นถือว่าเป็นชนชาติใหญ่ชนชาติหนึ่งในโลก ทางองค์กรที่ที่ชื่อว่า Joshua Project ซึ่งเป็นองค์กรเผยแพร่ศาสนาคริสต์ของสหรัฐตั้งอยู่ในรัฐ โคโลราโด ของสหรัฐอเมริกา ได้สำรวจและปรากฎผลได้ดังนี้ :

โลกอาหรับ                   279,654,470 คน

อินโด-อิหร่านเนียน         137,509,326  คน

ยิว                               17,593,084 คน

ชนชาวมลายู                 339,134,635 คน

ชาวตุรกี                      169,026,980 คน

จากข้อมูลข้างต้นที่มีชนชาติมลายูถึง 339,134,635 คน ปรากฏว่าชนชาวมลายูเหล่านั้น กระจัดกระจายไปทั่วโลก นอกจากพวกเขาจะตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศอินโดเนเซีย, มาเลเซีย, บรูไน, สิงคโปร์, ฟิลิปปินส์, ภาคใต้ของไทย, พม่า, เวียดนาม, เขมร และลาวแล้ว พวกเขายังอพยพไปยังภูมิภาคต่างๆ พวกเขาตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศอัฟริกาใต้, มาดากัสการ์, สุรีนาม, ตะวันออกกลาง, ยุโรป และสหรัฐ

คนฟิลิปปินส์ที่พูดภาษาตากาลอกนั้น ส่วนใหญ่มาจากชนชาติมลายู

การอพยพของชาวมลายูจากแหลมมลายู-อินโดนีเซียไปยังดินแดนฟิลิปปินส์นั้นเริ่มตั้งแต่ศตวรรษที่4 ก่อนหน้านั้นมีการอพยพของชาวเนกรีโต(Negrito) และชาวบอร์เนียว, ชาวสุลาเวซี, ไต้หวันไปยังดินแดนนั้น พวกเขาเหล่านั้นถูกรวมอยู่ในกลุ่มชนพื้นเมืองฟิลิปปินส์(Orang Asli Filipina) การอพยพของชาวสุลาเวซีหรือชวาไปยังฟิลิปปินส์ หรือจากสุมาตราไปยังแหลมมลายูถือเป็นการอพยพของชนชาวมลายูที่อยู่ในวัฒนธรรมเดียวกัน พวกเขาไม่ถูกเรียกว่าผู้อพยพ เพราะพวกเขาล้วนมีวัฒนธรรมที่เหมือนกัน การห่างเหินของชาวมลายูฟิลิปปินส์จากชนชาติมลายูส่วนใหญ่ เกิดจากความสำเร็จของเจ้าอาณานิคมในการเผยแพร่ศาสนาคริสต์ไปยังดินแดนเหล่านั้น โดยเฉพาะเกาะลูซอน

 พวกเขาได้ยอมรับวัฒนธรรมยุโรป-อเมริกา และละทิ้งวัฒนะธรรมดั้งเดิมของพวกเขา ส่วนพวกที่อยู่ทางภาคใต้ของฟิลิปปินส์นั้น พวกเขาประสบความสำเร็จในการต่อต้านอาณานิคม และศาสนาคริสต์ ทำให้พวกเขายังคงอัตลักษณ์ของความเป็นมุสลิมไว้ได้. ชาวมลายูที่นับถือศาสนาอิสลามหรือที่เรียกว่าโมโร ( Moro) นั้นมีประชากรประมาณ 4.9 ล้านคน จากจำนวนประชากรทั้งหมด ของประเทศฟิลิปปินส์ 78 ล้านคน การยอมรับในความเป็นมลายู หรือ มาลายันของคนฟิลิปปินส์ยังคงมีอยู่ บางพรรคการเมืองในฟิลิปปินส์ยังคงใช้คำว่า มลายู เช่น พรรคที่ชื่อว่า The Malay Democrat Party of The Philippines

ในศรีลังกานั้น ชาวมลายูยังคงยึดถืออัตลักษณ์ของชาวมลายูอยู่ แม้ว่าภาษามลายูของพวกเขาจะได้รับอิทธิพลของภาษาทมิฬ และสิงหล ประชากรของศรีลังกาที่มีเชื้อชาติมลายูนั้น มีอยู่ประมาณ 62,000 คน ชาวมลายูในศรีลังกามีประวัติภูมิหลังที่น่าสนใจจริง พวกเขาถูกฮอลันดานำไปยังศรีลังกาในศตวรรษที่ 18 และบางส่วนถูกอังกฤษนำไปยังศรีลังกาในศตวรรษที่ 19 ซึ่งก่อนหน้านั้นชาวมลายูก็ได้อพยพไปยังศรีลังกาแล้ว ในหนังสือชื่อ “ มหาวังศา” ( Mahawansa) ซึ่งเป็นหนังสือประวัติศาตร์เก่าแก่ของศรีลังกาก็มีการบันทึกว่า ในสมัยกษัตริย์ที่ชื่อ Prakrama Bahu

ในปี1268 มีกษัตริย์ชาวมลายูชื่อกษัตริย์จันทราภาณุ (Chandrabhanu) จากอาณาจักรตามพรลิงค์ ( Tambralinga ) ได้ไปโจมตีศรีลังกาเป็นจำนวน 2 ครั้ง แม้แต่แม่ทัพของกษัตริย์ Prakrama Bahu เองก็เป็นชาวมลายูมีชื่อว่า Melayu Rayer แต่ชาวมลายูเหล่านี้ถูกสังคมศรีลังกากลมกลืน จนสิ้นอัตลักษณ์ ด้วยพวกเขานับถือศาสนาเฉกเช่นเดียวกันกับชาวศรีลังกา

ปัจจุบันมีสมาคมชาวมลายูศรีลังกาทั้งในประเทศศรีลังกาและนอกประเทศอยู่หลายสมาคม เช่น Sri Lanka Australian Malay Association, Sri Lanka Malay Association of Toronto Canada, Sri Lanka-Indonesia Freindship Association,

Ruhuna Malay Association, Conference of Sri Lanka Malays (COSLAM), Ceylon Malay Research Organisation (CEMRO), All-Ceylon Malay Association

ประเทศอัฟริกาใต้มีชาวมุสลิมประมาณ 700,000 คน และในจำนวนดังกล่าวเป็นชาวมุสลิมที่มีเชื้อสายมลายูอยู่ประมาณ 240,000 คน ส่วนใหญ่ชาวมลายูเหล่านี้ตั้งถิ่นฐานอยู่ในเมืองเคปทาวน์  ( Cape Town ) ในบริเวณที่เรียกว่า Malay Square หรือ Bokap ชาวมลายูในประเทศอัฟริกาใต้จะถูกเรียกว่าชาวมลายูแหลม หรือ Care Malay

 พวกเขาส่วนใหญ่ถูกฮอลันดานำพาไปยังอัฟริกาใต้ แม้ว่าภาษามลายูของพวกเขาเหล่านี้เกือบจะสูญหายไป แต่พวกเขายังคงใช้บางคำของภาษามลายูในชีวิตประจำวัน พวกเขาจะพูดภาษาอัฟริกัน ( Afrikaan ) ในชีวิตประจำวัน โดยภาษาอัฟริกันนี้มีภาษาฮอลันดาเป็นหลัก และนำคำภาษาอักฤษ และภาษามลายูเข้าไปใช้ในภาษาอัฟริกัน ปัจจุบันมีสมาคมชาวมลายูอัฟริกาใต้ หรือที่เรียกว่ามลายูแหลม (The Cape Malay) อยู่หลายสมาคม เช่น

Forum For Malay Culture In South Africa, Indonesian and Malaysian Seamen’s Club, The South Africa Malay Cultural Society, The Cape Malay Chamber of Commerce, The Cape Malay Chorace Band.

ชาวมลายูจากประเทศมาเลเซีย , อินโดนีเซีย, บรูไน และปัตตานี เดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์ทุกๆปี และปรากฏว่ามีชาวมลายูจำนวนหนึ่งจากภูมิภาคมลายูเข้าไปตั้งถิ่นฐานในประเทศซาอุดิอารเบีย ชุมชนชาวมลายูในประเทศซาอุดีอารเบีย มักมีชื่อต่อท้ายตามถิ่นกำเนิดของตนหรือ บรรพบุรุษ เช่น Al – Palembani , Al- Indrakiri กิจการธุรกิจบางกิจการ หรือข้าราชการชั้นผู้ใหญ่หรือข้าราชการของประเทศซาอุดิอารเบีย บางคนมาจากบรรพบุรุษชาวปัตตานี เช่น  อดีตผู้ช่วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ในสมัยกษัตริย์ไฟศอล  มีชื่อว่า Sheikh Abdullah Al-Fatani ปัจจุบันชุมชนชาวมลายูที่มีแหล่งกำเนิดจาอินโดนีเซีย, มาเลเซีย , และปัตตานี ยังคงมีบทบาทอยู่ในสังคมประเทศซาอุดิอารเบีย

เกาะโคโคส ( Cocos Island ) เดิมเกาะนี้เป็นเกาะกรรมสิทธิ์ของตระกูล Clunies Ross ต่อมาเมื่อชาวมลายูเกาะโคโคส ถูให้เลือกอนาคตของตนเองว่า เกาะโคโคสของพวเขาจะเป็นดินแดนอิสระ หรือว่าจะเป็นส่วนหนึ่งของประเทศออสเตรเลีย เมื่อชาวเกาะโคโคส เป็นส่วนหนึ่งของออสเตรเลียแล้ว บางส่วนของพวกเขาจึงอพยพไปตั้งถิ่นฐานบนแผ่นดินใหญ่ของออสเตรเลีย ปัจจุบันมีชาวมลายูทั้งที่เป็นชาวเกาะโคโคส และชาวมลายูที่อพยพมาจากประเทศมาเลเซีย, สิงคโปร์, อินโดนีเซีย ประมาณ 37,000 คน ชาวมลายูเหล่านี้จำนวนหนึ่งตั้งถิ่นฐานอยู่ในเมืองดาร์วิน (Darwin), เมืองเมเบิร์น (Melburne) และ เมืองเพิร์ธ (Perth)

ประเทศมาดากัสการ์ ซึ่งอยู่ในทวีปอัฟริกา เป็นเกาะที่ใหญ่เป็นอันดับ 4 ของโลก ประเทศนี้ก็เป็นอีหนึ่งประเทศที่มีชาวมลายูจากภูมิภาคมลาย (Nusantara ) อพยบไปตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศดังกล่าว การอพยบของชาวมลายูไปยังเกาะมาดากัสการ์เกิดขึ้นเมื่อนับพันปีมาแล้ว ชนชาวมาดากัสการ์ที่มีเชื้อสายมลายู ประกอบด้วยนับสิบชนเผ่า แต่ชนเผ่าเมรินา (Merina) หรือที่พวกเขาเรียกตนเองสั้นๆว่า ชาวเมอร์ (Mer) นั้น นับว่ามีความใกล้ชิดทางชาติพันธุ์กับชาวมลายูในภูมิภาคมลายูมาก

 จากการศึกษาวิจัยทางภาษาศาสตร์ ปรากฎว่าชนชาวเมรินามีความสัมพันธ์ทางภาษากับชนเผ่ามายัน (Mayaan) ในเกาะกาลีมันตันของอินโดนีเซีย ชาวเมรินามีประชาการ 2.8 ล้านคน จากจำนวนประชากรของมาดากัสการ์ 16.9 ล้านคน ชาวเมรินาถือเป็นชาวมลายูโพ้นทะเลกลุ่มเดียวที่สามารถเป็นชนชั้นปกครองของประเทศที่ได้อพยบไปตั้งถิ่นฐาน

ในประเทศมาดากัสการ์มีสมาคมที่ดำเนินกิจกรรมประสานงานกับชาวมลายูในภูมิภาคมลายูอยู่สมามคมหนึ่ง ชื่อว่า สมาคมมลายูแห่งมาดากัสการ์ (Fikambanana Malay Madagasikara) ภายใต้การนำของนาย Mboara Andriannarimanana  โดยสมาคมนี้มีสถานีวิทยุและหนังสือพิมพ์ของตนเอง และเคยมีเว็บไซต์ของตนเองภายใต้ชื่อ Suara Bangsa Merina

ประเทศเมียนมาร์หรือพม่า เป็นอีกประเทศหนึ่งที่มีชุมชนชาวมลายูอาศัยอยู่ ชาวมลายูในประเทศเมียนมาร์แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ ชุมชนชาวมลายูที่นับถือศาสนาอิสลาม กลุ่มนี้ชาวเมียนมาร์เรียกว่าชาว Salon มีประชากรทั้งหมด 31,600 คน ชุมชนชาวมลายูในประเทศเมียนมาร์มีความสัมพันธ์กับชาวมลายูในภาคใต้ของไทย และชาวมลายูในรัฐเคดะห์ของมาเลเซีย ส่วนหนึ่งของชุมชนชาวมลายูในประเทศเมียนมาร์ได้อพยบไปตั้งถิ่นฐานในเขต Sri bandi รัฐตรังกานู ประเทศมาเลเซีย อีกกลุ่มหนึ่งคือชาวเล (Orang Laut) ที่เรียกตนเองว่ามอแกน ชาวมอแกนมีประชากรประมาณ 7,000 คน ตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศเมียนมาร์

ประเทศสุรีนาม ซึ่งตั้งอยู่ในทวีปละตินอเมริกา ถือเป็นอีกประเทศหนึ่งที่มีชาวมลายูอาศัยอยู่ ส่วนใหญ่ของชาวมลายูในประเทศสุรีนามจะมีเชื้อสายเผ่าชวา กลุ่มชนเหล่านี้ฮอลันดาได้นำมาจากอินโดนีเซีย ด้วยประเทศสุรีนามเคยเป็นอาณานิคมของฮอลันดา ชาวมลายูในประเทศสุรีนามมีประมาณ 75,000 คน ชาวมลายูในประเทศสุรีนามส่วนใหญ่เป็นคนเชื้อสายชวา และในประเทศสุรีนามมีพรรคการเมืองของคนมลายูอยู่ 2 พรรค และประธานรัฐสภาของประเทศสุรีนามคนปัจจุบันก็เป็นคนมลายู คือ นาย Paul Slamet Somoharjo

กลุ่มประเทศอินโดจีน ซึ่งประกอบด้วยประเทศเวียดนาม, เขมร และลาว นั้น ในดินแดนดังกล่าวในอดีตเคยเป็นที่ตั้งของอาณาจักรของชาวมลายู-จาม ที่มีชื่อว่าอาณาจักร จามปา (Champa Kingdom) อาณาจักรจามปาได้ทิ้งมรดกทางอารยธรรมของชาวมลายู-จาม ในอดีตมากมาย ชาวจามนั้นนายจิตร ภูมิศักดิ์ ได้กล่าวไว้ว่า “จามเป็นชนชาติตระกูลชวา-มลายู ที่ตกค้างอยู่บนพื้นทวีป”

สำหรับประชากรชนชาวมลายู-จามในกลุ่มประเทศอินโดจีนมีดังต่อไปนี้

ชนชาวมลายู-จามในประเทศเวียดนาม

ชาวจามตะวันตก            122,900 คน

ชาวจามตะวันออก          80,000 คน

ชาวบาห์นาร์จาม            33,000 คน

ชนชาวมลายู-จามในประเทศเขมร

ชาวจามตะวันตก            220,000 คน

ชนชาวมลายู-จามในประเทศลาว

ชาวจาม                       14,000 คน

Melayu Raya เป็นแนวคิดของการรวมชนชาติมลายูเขาเป็นหนึ่งเดียว นั้นคือชนชาวมลายูที่ปัจจุบันอาศัยอยู่ในประเทศมาเลเซีย, อินโดเนเซีย, บรูไน และสิงคโปร์ เข้าเป็นประเทศเดียวกันบางครั้งคำว่า Melayu Raya จะเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Indonesia Raya แนวคิดนี้มีการเสนอขึ้นในประเทศอินโดเนเซียโดยกลุ่มผู้สนับสนุนอดีตประธานาธิบดีซูการ์โน

และพรรคการเมืองในมาเลเซีย เช่น พรรคมลายูแห่งชาติมาลายา (KMM) ซึ่งเป็นพรรคการเมืองก่อนการกำเนิดของพรรคอัมโน (UMNO) ที่มีผู้นำหลายคนเช่น Ibrahim Yaakub, Dr. Burhanuddin Al-Helmi, Ahmad Boestamam, Ishak Haji Muhammad และอื่นๆ