อินโดเนเซียถูกฮอลันดาปกครองถึง 350 ปี จริงหรือ

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

เมื่อเรากล่าวถึงประเทศอินโดเนเซีย เรามักกล่าวว่า ประเทศอินโดเนเซีย เคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของเจ้าอาณานิคมฮอลันดา หรือ เนเธอร์แลนด์ ภายใต้บริษัทอินเดียตะวันออกของเนเธอร์แลนด์ หรือ VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) มาเป็นเวลานานถึง 350 ปี แต่หลายพื้นที่ก็ต่อต้านในสิ่งที่กล่าวมาข้างต้น อย่างอาเจะห์ ก็มักกล่าวว่า ถ้าเนเธอร์แลนด์ปกครองอินโดเนเซีย เป็นเวลานานถึง 350 ปีจริง นั้นจะเป็นเกาะชวา แต่ไม่ใช่ดินแดนอาเจะห์ เพราะดินแดนอาเจะห์ เพิ่งจะแพ้สงครามต่อต้านฮอลันดาเมื่อ 100 กว่าปีมานี้เอง ตามประวัติศาสตร์ได้บันทึกว่า สงครามระหว่างฮอลันดา-อาเจะห์ หรือที่เรียกอย่างย่อว่า สงครามอาเจะห์ เป็นสงครามที่รัฐอาเจะห์ต่อต้านฮอลันดา เป็นสงครามที่เริ่มตั้งแต่ปี 1873 จนถึงเดือนมกราคม 1904

 

เมื่อฮอลันดาพยายามจะขยายอำนาจตนเองเข้าสู่รัฐอาเจะห์ จึงประกาศสงครามกับรัฐอาเจะห์ เมื่อ 26 มีนาคม 1873 โดยประกาศบนเรือรบ  Citadel van Antwerpen ใช้เวลาในการรบเป็นเวลาถึง 30 ปี กว่าอาเจะห์จะพ่ายแพ้แก่ฮอลันดา

การจะกล่าวว่าอินโดเนเซีย เคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของฮอลันดา เป็นเวลานานถึง 350 ปี จึงมีนักวิชาการชาวอินโดเนเซียเชื้อสายลูกผสมที่เรียกว่า ชาวอินโด (Kaum Indo) คำว่าชาวอินโด เป็นคำเรียกกลุ่มคนลูกผสมระหว่างชาวยุโรป โดยเฉพาะชาวฮอลันดากับชาวพื้นเมืองในอินโดเนเซีย  นักวิชาการท่านนี้ได้ศึกษาถึงการปกครองของฮอลันดาที่มีต่อดินแดนอาณานิคมอินโดเนเซีย เพื่อลบล้างข้อกล่าวที่ว่า เนเธอร์แลนด์ปกครองอินโดเนเซีย เป็นเวลาถึง 350 ปี

เมื่อผู้เขียนเดินทางไปกรุงจาการ์ตา จึงซื้อหนังสือเล่มหนึ่งชื่อว่า “350 Tahun Indonesia Dijajah”  หรือ “อินโดเนเซีย ไม่ได้ตกเป็นดินแดนอาณานิคม เป็นเวลา 30 ปี” หนังสือเล่มนี้มีความหนา xxxiv + 366 หน้า จัดพิมพ์โดย   Komunitas Bambu  ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้ชื่อว่านาย Gertrudes Johan Resink

 

ประวัติของนาย Gertrudes Johan Resink หรือนาย G. J. Resink นั้น เกิดที่เมืองยอกยาการ์ตา เมื่อ 11 ตุลาคม 1911 และเสียชีวิตที่กรุงจาการ์ตา เมื่อ 4  กันยายน 1997 ขณะที่มีอายุ 85 ปี  เขาเป็นนักกวี นักเขียน และปัญญาชนชาวอินโดเนเซีย มีเชื้อสายกลุ่มชาวอินโด (กลุ่มลูกผสมระหว่างชาวฮอลันดากับชาวอินโดเนเซียพื้นเมือง)  ระหว่างปี 1947-1976 เขาเป็นอาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยอินโดเนเซีย และในปี 1950 เขาได้ถือสัญชาติอินโดเนเซีย

การที่มีใครสักคนกล่าวว่าประเทศอินโดเนเซียตกเป็นอาณานิคมของฮอลันดาถึง  350 ปี นาย G.J.Resink กล่าวว่านั้นเป็นเรื่องโกหก มันเป็นเพียงตำนานเท่านั้น  จากหนังสือเล่มนี้ นาย G.J.Resink ในฐานะนักประวัติศาสตร์และผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายระหว่างประเทศ ตลอดจนเป็นนักกวีได้นำเสนอหลักฐานว่าสิ่งเหล่านี้เป็นโครงสร้างทางการเมืองในยุคอาณานิคมอย่างไร การโกหกเรื่องการยึดครองมาเป็นเวลาถึง 350 ปีของนักล่าอาณานิคมนั้นได้รับเผยแพร่จากนักการเมืองชาวดัตช์และจากตำราเรียนในโรงเรียนยุคล่าอาณานิคม

 

แต่ได้รับความเชื่อมากกว่าความจริงทางประวัติศาสตร์  เมื่ออดีตประธานาธิบดีซูการ์โน และนักการเมืองอินโดเนเซียใช้การยึดครองอินโดเนเซียมาถึง 350 ปี ในการพูดปราศรัย ปลุกจิตวิญญาณให้ชาวอินโดเนเซียลุกขึ้นสู้  ข้ออ้าง 350 ปี  ยังถูกนักประวัติศาสตร์นำไปใช้ด้วย ต่อมารัฐบาลอินโดเนเซียเอง ได้รวมเอาตำนานอินโดเนเซียถูกยึดครอง 350 ปีเข้าไว้ในหลักสูตรของโรงเรียนต่างๆ จนในที่สุดก็ได้รับการยอมรับและถูกฝังว่าเป็นความจริงในสังคมอินโดเนเซีย

ในหนังสือเล่มนี้ นาย G.J. Resink ได้ให้หลักฐานว่ายังมีหลายรัฐ และหลายดินแดนในอินโดนีเซียที่ไม่เคยถูกฮอลันดาปกครอง และอยู่ภายอำนาจของกฎหมายอาณานิคของฮอลันดา นาย G.J. Resink ได้นำเอกสาร หลักฐานจำนวนมาก เพื่อยืนยันถึงสิ่งที่เขาเชื่อว่ายังมีรัฐและดินแดนจำนวนหนึ่งที่อำนาจของกฎหมายอาณานิคมของฮอลันดาเข้าไม่ถึง เฉพาะอย่างยิ่งรายละเอียดของข้อเท็จจริงทางกฎหมาย ซึ่งทำให้ข้อโต้แย้งของเขาไม่เพียงหนักแน่นเท่านั้น แต่ยังมีความสำคัญในการแสดงอาณาเขตอธิปไตยของอินโดนีเซียในช่วงยุคอาณานิคมอีกด้วย

 

นักประวัติศาสตร์อินโดเนเซียที่ชื่อว่า นายเตาฟิก อับดุลลอฮ (Taufik Abdulah) กล่าวว่า นาย G.J. Resink ให้ความสำคัญกฎหมายระหว่างประเทศในการศึกษา ตรวจสอบข้อมูลทางประวัติศาสตร์ในยุคการล่าอาณานิคม และข้อสรุปจากการวิจัย ค้นคว้าของนาย G.J. Resink เกี่ยวกับ 350 ปีของการยึดครองของชาวฮอลันดา ที่มีต่ออินโดเนเซียนั้น จริงๆ แล้วไม่มีอะไรมากไปกว่าเรื่องทางการเมืองที่ไม่สามารถยืนยันได้ ข้อมูลต่างๆในหนังสือเล่มนี้ นาย G.J. Resink ได้พิสูจน์ว่าชาวฮอลันดาไม่ได้ยึดครองอินโดเนเซียเป็นอาณานิคมถึง 350 ปี และเขาได้ตั้งคำถามว่า เหตุใดจึงยังคงมีการเขียนเรื่องอินโดเนเซียตกเป็นอาณานิคมถึง 350 ปี ไว้ในหนังสือประวัติศาสตร์ของโรงเรียนต่างๆ และรวมทั้งการกล่าวถึงในสุนทรพจน์ทั่วไปด้วย

  

อาจารย์ประวัติศาสตร์ชื่อนาย Yerry Wirawan จากมหาวิทยาลัยซาตานา ดาร์มา เมืองยอกยาการ์ตา ได้กล่าวในการให้สัมภาษณ์กับหนังสือ Kompas.com ว่า การกล่าวว่าอินโดเนเซียถูกยึดครองมาเป็นเวลาถึง 350 ปีนั้น เป็นความพยายามของเหล่านักต่อสู้เพื่อเอกราชในการปลุกกระแสชาตินิยม ให้ชาวอินโดเนเซียลุกขึ้นมาต่อต้านนักล่าอาณานิคมฮอลันดา

 

นาย Yerry Wirawan ได้พูดต่อว่า การกล่าวว่านักล่าอาณานิคมฮอลันดายึดครองอินโดเนเซียนานถึง 350 ปี เป็นสิ่งหนึ่งที่บ่งบอกถึงประเทศมีจุดบอดทางประวัติศาสตร์  การยึดครองของฮอลันดา จะเป็นการยึดครองที่ละนิด อาเจะห์จะถูกยึดครองในปี 1904 และถูกยึดครองสมบูรณ์ในปี 1912 หรือบาหลีเอง ก็ยึดครองในปี 1906

 

นาย Tyson Tirta กล่าวว่า นาย  G.J. Resink  ธงของเรือต่างๆที่ถือเป็นสัญลักษณ์ประจำเรือนั้น มีการออกกฎหมายเป็นทางการในปี 1881  ก่อนหน้านั้น เรือของชาวพื้นเมืองอินโดดเนเซียสามารถชักธงของตนเองเป็นอิสระ  นั้นเป็นไปได้ว่าท้องทะเลของหมู่เกาะอินโดเนเซีย ทั้งหมดไม่ได้ตกเป็นอาณานิคมของฮอลันดา เกี่ยวกับเรื่องนี้ นาย John Butcher เมื่อปี 2008 ได้เขียนบทความในหัวข้อว่า “Resink revisited: A note on the territorial waters of the self-governing realms of the Netherlands Indies in the late 1800s”  ได้กล่าวว่า ในปี 1910 ยังมีรัฐและดินแดนในอินโดเนเซย จำนวนหนึ่ง ที่ยังมีสถานะเป็น “รัฐเอกราช”

 

คุณ Atik Kencana S. ได้ยกตัวอย่างของรัฐอิสระแห่งหนึ่ง คือ รัฐบูตน โดยเขียนว่า ในปี 1538 รัฐบูตน ได้แปรสภาพเป็นรัฐสุลต่านบูตน ภายใต้การนำของสุลต่านกามุดดิน คาลีฟาตุลคามิส พร้อมๆกับการเข้ามาของศาสนาอิสลาม ซึ่งถูกเผยแพร่โดยพ่อค้าชาวมุสลิม ในปี 1960 ประธานาธิบดีซูการ์โน ได้เรียกร้องให้รัฐบูตน เข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย จนในปี 1965 รัฐบูตนจึงเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย และต่อมากลายเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดสุลาเวซีตะวันออกเฉียงใต้

คุณ Atik Kencana S. ได้ยกตัวอย่างของรัฐอิสระแห่งหนึ่ง คือ รัฐบูตน โดยเขียนว่า ในปี 1538 รัฐบูตน ได้แปรสภาพเป็นรัฐสุลต่านบูตน ภายใต้การนำของสุลต่านกามุดดิน คาลีฟาตุลคามิส พร้อมๆกับการเข้ามาของศาสนาอิสลาม ซึ่งถูกเผยแพร่โดยพ่อค้าชาวมุสลิม ในปี 1960 ประธานาธิบดีซูการ์โน ได้เรียกร้องให้รัฐบูตน เข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย จนในปี 1965 รัฐบูตนจึงเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย และต่อมากลายเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดสุลาเวซีตะวันออกเฉียงใต้

อ้างอิง

1. Resensi Buku : Bukan 350 Tahun Dijajah, https://sejarah-tni.mil.id/2021/02/23/resensi-buku-bukan-350-tahun-dijajah/

 

2. Benarkah Indonesia Dijajah Selama 350 Tahun? Ini Kebenarannya, https://phinemo.com/benarkah-indonesia-dijajah-selama-350-tahun-ini-kebenarannya/

 

3. Bagaimana G.J. Resink Membongkar Mitos 350 Tahun Penjajahan Belanda, https://tirto.id/bagaimana-gj-resink-membongkar-mitos-350-tahun-penjajahan-belanda-f3sv

4. Ada Gak Sih Wilayah di Indonesia yang Tidak Pernah Dijajah Belanda? Ini Jawabannya!, https://www.yukepo.com/hiburan/indonesiaku/ada-gak-sih-wilayah-di-indonesia-yang-tidak-pernah-dijajah-belanda-ini-jawabannya/