Selasa, 29 Jun 2021

นายมุสลิม บูรมัต (Muslim Burmat) นักเขียนซีไรต์ชาวบรูไนดารุสสาลามที่ได้รู้จัก

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินิฮัสซัน

นายมุสลิม บูรมัต (Muslim Burmat) เป็นนามปากกาที่ใช้โดยดาโต๊ะปาดุกาอาวังฮัจญีมุสลิม บินฮัจญีบูรุต (Dato Paduka Awang Haji Muslim bin Haji Burut) ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็นนักเขียนที่มีชื่อเสียงคนหนึ่งของประเทศบรูไนดารุสสาลาม เกิดเมื่อวันที่ 15 เมษายน 1943  เขาได้รับการศึกษาทั้งภาษาอังกฤษและมลายู เขาเริ่มทำงานเป็นเสมียนในสำนักงานที่ดินในปี พ.ศ. 1964  ต่อมาได้เปลี่ยนมาทำงานเป็นผู้ช่วยบรรณาธิการ บรรณาธิการอาวุโส และเจ้าหน้าที่ด้านภาษา ต่อมาได้เข้าเรียนหลักสูตรด้านหลักสูตรมาลายูศึกษาที่มหาวิทยาลัยมาลายาเป็นเวลาหนึ่งปีในปี 1968 ขณะนั้นมหาวิทยาลัยมาลายาเปิดหบักสูตรเรียนหนึ่งปี แต่ปัจจุบันหลักสูตรดังกล่าวไม่มีอีกแล้ว

ต่อมาเขาเขาได้ไปเรียนหลักสูตรการเขียนและการผลิตหนังสือ ของสถาบันที่ชื่อว่า London's Institute of Education in Tropical Areas สังกัดมหาวิทยาลัยลอนดอน ระหว่างปี 1971-1972 ต่อมาในปี 1998 เขาได้รับแต่งตั้งให้เป็นนักวิจัยของภาควิชามลายูศึกษาที่มหาวิทยาลัยบรูไนดารุสซาลาม เขาแต่งงานกับดายังกัมเซีย์ บินตี สุไลมาน (Dayang Kamsiah binti Sulaiman) ซึ่งเขามีลูกหนึ่งคนเมื่อปี 1986-7

 

นายมุสลิม บูรมัต มีผลงานเขียนด้านนวนิยาย เรื่องสั้น และผลงานสำหรับเด็ก   งานเขียนมีการตีพิมพ์ตลอด จนทำให้นายมุสลิม บูรมัต ได้รับรางวัลมากมาย สามารถกล่าวได้ว่านายมุสลิม บูรมัต เป็นชาวบรูไนคนแรกที่ได้รับรางวัล นักเขียนซีไรต์ หรือ South-East Asia Write Award ในปี 1986  นอกจากนั้นนายมุสลิม บูรมัต ยังเป็นผู้ชนะรางวัลของ MASTERAAward ถึงสองครั้ง โดยครั้งแรกในปี 2001 และอีกครั้งในปี 2007 และในปี 1999 เขาได้รับรางวัล Anugerah Sastera Nusantara ในเมืองโยโฮร์บาฮารู รัฐโยโฮร์ ประเทศมาเลเซีย และในปี 2002 เขาได้รับการยอมรับว่าเป็นผู้นำวรรณกรรมบรูไนดารุสสาลาม (Tokoh Sastra Brunei Darussalam) นายมุสลิม บูรมัต ยังชนะการแข่งขันงานเขียนนวนิยาย  อีกหลายรางวัล เขาได้รับอิสรียยจากสุลต่านบรูไน โดยได้ยศ Dato Paduka  

 

ตอนที่ผู้เขียนพร้อมนักศึกษาจากสาขาวิชามลายูศึกษา ม.อ. ปัตตานี ได้เดินทางไปประเทศบรูไน โดยเดินทางจากทางบก เริ่มจากเมืองโกตากีนาบาลู รัฐซาบะห์ มาเลเซีย ไปยังประเทศบรูไนนั้น ทางคณะชาวบรูไน ได้เดินทางมาตอนีรับ หลังจากเดินทางถึงตัวเมืองบันดาร์ ศรีเบอกาวัน  และอีกครั้งเมื่อคณะนักเขียนบรูไนดารุสสาลาม ได้จัดงานต้อนรับ โดยการเลี้ยงอาหาร และอ่านบทกวีกัน ที่บ้านของนายซัลมี เมิสรา (Salmi Mesra) นักเขียนที่ได้รับรางวัลซีไรต์ เมื่อปี 2020


Selasa, 22 Jun 2021

TOK KELABA AL-FATHANI : Menyalin pelbagai manuskrip Melayu

Oleh WAN MOHD. SHAGHIR ABDULLAH

 

ULAMA dan tokoh yang diperkenalkan dalam artikel ini ialah orang yang paling banyak menyalin pelbagai karya yang dihasilkan oleh ulama-ulama terdahulu daripadanya. Beliau ialah Muhammad Husein bin Abdul Lathif al-Fathani atau lebih popular dengan gelaran Tok Kelaba Beris al-Fathani. Beliau bukan hanya menyalin karya ulama yang berasal dari Patani tetapi meliputi karya ulama-ulama Aceh, Banjar, Palembang dan lain-lain. Tidak juga setakat menyalin, tetapi menambah komentar di bahagian tepi dan bawah sesuatu kitab yang disalinnya dan selanjutnya disebut dhabith, atau boleh juga disebut nota tepi dan nota kaki. Pada nota tepi dan nota kaki sentiasa disebut nama kitab yang dirujuk dan nama pengarangnya serta banyak menyebut nama guru yang diutamakannya iaitu: Syeikh Abdul Qadir bin Mustafa al-Fathani. Bukan hanya sebagai penyalin, tetapi beliau juga meninggalkan beberapa buah karangan yang berharga, namun yang sempat dicetak hanya lima buah. Bukan hanya mengarang dalam bahasa Melayu, tetapi juga meninggalkan karya yang dikarang dalam bahasa Arab.

 

Ada dua macam perkhidmatan dalam bidang penulisan dan keilmuan yang dicontohi oleh Tok Kelaba, iaitu Syeikh Daud bin Abdullah al- Fathani yang menulis terus menerus sehingga tertidur di hadapan sesuatu karya yang sedang dikerjakan, tidak pernah tidur di atas tempat tidur yang khusus seperti kita sekarang ini. Syeikh Ahmad al-Fathani yang membaca dan menulis terus menerus sehingga mengantuk. Jika mengantuk beliau tidak langsung tidur tetapi terus berdiri dan menghafal kalimat yang sedang dibaca atau kalimat terakhir yang ditulisnya. Hal ini dilakukan hingga hilang mengantuk atau terus terjatuh kerana mengantuk, pada waktu itulah beliau tertidur sebentar. Lain halnya dengan Tok Kelaba, beliau mencuba meniru kedua-dua ulama asal Patani yang beliau kagumi itu sehingga pada siku beliau berbekas hitam menebal (membelulang) kerana bertekan sewaktu melakukan penulisan yang terlalu banyak.

 

Sumber ilham pertama sehingga Tok Kelaba terjun ke bidang penyalinan manuskrip merupakan wasiat daripada gurunya, Syeikh Muhammad Zain bin Mustafa al-Fathani (saudara kandung Syeikh Abdul Qadir) kerana Syeikh Muhammad Zain al-Fathani tersebut yang pertama sekali mengambil inisiatif supaya semua karya Syeikh Daud bin Abdullah al-Fathani mesti diabadikan dengan cara membuat sekurang-kurangnya dua salinan. Sumber kedua adalah suatu penekanan daripada gurunya yang terakhir, Syeikh Ahmad bin Muhammad Zain al-Fathani, dan Tok Kelaba sendiri mengikuti perkembangan hampir seluruh aktiviti Syeikh Ahmad al-Fathani mulai proses penyalinan hingga penerbitan pelbagai kitab Melayu/Jawi dan penyebarannya secara meluas.

 

Daripada hal-hal tersebut, Tok Kelaba mencurahkan fikiran, menggandakan kekuatan tenaga dan menghabiskan masa semata-mata berkhidmat kepada ilmu pengetahuan dengan jalan mengarang kitab, menyalin karya orang lain, menyebarkannya kepada masyarakat, mengajar dan menambah ilmu yang belum diketahuinya

 

ASAL USUL

 

Setelah saya mengetahui daripada maklumat yang masih mentah berupa catatan-catatan, manuskrip-manu-skrip dan pelbagai bahan bercetak, saya mulai mengadakan penelitian tentang ulama ini sejak tahun 1972 Masihi, dan terakhir sekali menemui seorang anak beliau dan beberapa cucunya, maka dapat diambil data-datanya yang boleh dianggap lengkap. Datuk-neneknya berasal dari negeri Khurasan. Yang pertama datang ke dunia Melayu bernama Syarif Zainal Abidin. Beliau merantau ke Pulau Jawa lalu berkahwin dengan seorang wanita berasal dari Minangkabau. Oleh sebab terjadi peperangan di Jawa, Syarif Zainal Abidin bersama salah seorang Raja Jawa keluar dari Pulau Jawa lalu terdampar di Kelaba, iaitu sebuah negeri dalam Daulah Islam Patani Darus Salam. Syarif Zainal Abidin adalah seorang ulama, sebab itu mudah baginya mendapat pengaruh di Kelaba. Beliau meninggal dunia di Kelaba. Anak kepada Syarif Zainal Abidin yang bernama Abu Bakar, berpindah ke Kelantan dan menetap di Kampung Laut. Di Kampung Laut, Kelantan beliau memperoleh anak bernama Abdullah. Abdullah memperoleh anak bernama Abdus Shamad. Abdus Shamad berpindah pula ke Kelaba. Beliau mendapat anak bernama Abdul Mu'min. Abdul Mu'min mendapat anak bernama Abdul Lathif. Abdul Lathif mendapat anak bernama Muhammad Husein (Tok Kelaba) yang diriwayatkan ini.

 

Berdasarkan tulisan Tok Kelaba sendiri yang tercatat di bahagian tepi manuskrip Fat-hul Mannan karya Syeikh Daud bin Abdullah, salinan beliau adalah Muhammad Husein, kuniyahnya Abu Bakar. Dan namanya Abdullah. Kemudian digelar Muhammad Husein oleh isteri gurunya. Dengan dialah makruf antara manusia yang kemudian-kemudian. Dan segala manusia yang dahulu-dahulu dimakrufkan dengan Abdullah, hanyalah cicit bagi abid Abdul Karim, iaitu bapa kepada Nik Mik, iaitu ibu bagi Abdul Latif yang tersebut dahulu itu.''

 

Abdul Karim yang disebutkan itu bersabit keluarga antara beliau dengan keluarga besar Sena Janjar dan Bendang Daya, iaitu keluarga besar Syeikh Ahmad al-Fathani, Syeikh Ismail bin Abdur Qadir al-Fathani dan ulama-ulama Patani yang terkenal lainnya. Dalam salah sebuah salinan manuskrip Ghayatut Taqrib karya Syeikh Daud bin Abdullah al-Fathani, pada bahagian tepi halaman terakhir Tok Kelaba mencatat, ``... Muhammad Husein bin Abdul Lathif, dan adalah Abdul Lathif itu mati pada Khamis delapan hari bulan Rejab (8 Rejab) pada sanah 1307 (Hijrah). Beliau dikuburkan di Kubur Tanjung, Bukit Kecil bersama bapanya, ibunya dan lain-lainnya. Dan diperanakkan Muhammad itu pada sanah 1280 (Hijrah). Maka umurnya hingga sampaikan sanah 1340 (Hijrah) ini 69 tahun. Telah putih segala bulunya dan tanggal giginya.'' Nampaknya catatan Tok Kelaba itu ada sedikit perbezaan dengan catatan Abdul Lathif, anak beliau yang pernah saya tulis riwayatnya sebelum ini, iaitu, ``Pada sanah 1330 maka umur Haji Muhammad Husein 52 tahun pada waktu itu (iaitu lahir pada sanah 1278) jumlah umurnya 89 tahun. Peringatan ! Tuan guru Muhammad Husein Tok Kelaba ke rahmatullah pada hari Selasa 21 Syaaban, pukul 4 sanah l367.'' Oleh sebab tahun kelahiran daripada catatan beliau sendiri ditemui, maka yang lebih dapat dipegang ialah catatan beliau sendiri, iaitu tahun 1280 Hijrah/1863 Masihi itu, bukan tahun 1278 Hijrah/1861 Masihi seperti yang diperkenalkan sebelum ditemui catatan ini. Oleh kerana Tuan Guru Haji Muhammad Husein berasal dari Kelaba, Beris, maka terkenallah sebutan beliau dengan Tok Kelaba saja. Kerana beliau banyak menghafal hadis dan pakar dalam ilmu tersebut, digelar juga Tok Hadis. Setelah kerajaan Patani Darus Salam dijajah, kelaba dimasukkan dalam pemerintahan Saiburi atau nama pada zaman dahulu disebut Selindung Bayu. Pada zaman mutakhir nama Selindung Bayu dipakai untuk nama negeri Teluban, iaitu Teluban yang namanya masih digunakan sampai sekarang. Dalam catatan Tok Kelaba, beliau tidak menggunakan nama Teluban tetapi masih menggunakan Selindung Bayu, seperti kata beliau, ``Mula saya Haji Muhammad Husein duduk di Selindung Bayu pada hari Sabtu 15 bulan Zulkaedah pada sanah 1323 Hijrah.''

 

PENDIDIKAN

 

Keterangan anak beliau, Abdul Lathif, bahawa Tok Kelaba pertama sekali belajar membaca al-Quran kepada abang sepupunya Abdur Rahman Pancor, Kelaba. Sejak berumur tujuh tahun telah memondok di Semala (Patani). Pengetahuan yang sangat mendalam diperolehnya di Pondok Bendang Daya. Beliau merupakan kader tertua dalam pondok itu. Di peringkat awal belajar kepada Syeikh Haji Wan Mustafa bin Muhammad al-Fathani (Tok Bendang Daya I). Tok Kelaba hanya sedikit memperoleh ilmu daripada hulubalang tersebut, kerana umur beliau yang ketika itu sudah sangat tua dan tidak berapa lama setelah Tok Kelaba datang ke Bendang Daya, hulubalang itu meninggal dunia dalam usia 120 tahun. Pimpinan Pondok Bendang Daya sesudah itu diserahkan kepada anak beliau bernama Syeikh Wan Abdul Qadir yang selanjutnya digelar dengan Tok Bendang Daya II. Dalam tahun 1312 Hijrah/1895 Masihi, Tok Bendang Daya II mendapat tugas daripada Sultan Patani Darus Salam untuk menghaji dan mengumrahkan beberapa orang keluarga diraja yang telah meninggal dunia, maka beberapa murid kesayangannya dibawa serta, terutama sekali Tok Kelaba. Keberangkatan ke Mekah itu merupakan panggilan ajal bagi gurunya Tok Bendang Daya II, beliau wafat di Mekah. Dengan demikian Tok Kelaba tidak langsung pulang ke Kelaba, beliau mendekati keluarga besar gurunya termasuk Syeikh Muhammad Zain al-Fathani yang telah lama berpindah ke Mekah. Pada waktu itu sahabatnya Syeikh Daud bin Mustafa al- Fathani (saudara bongsu Syeikh Muhammad Zain al-Fathani dan Tok Bendang Daya II) telah menjadi seorang ulama di Mekah tetapi masih juga belajar kepada anak saudaranya Syeikh Ahmad bin Muhammad Zain al-Fathani. Maka Tok Kelaba pun ikut belajar kepada Syeikh Ahmad al-Fathani yang lebih tua daripadanya sekitar lapan tahun saja (Syeikh Ahmad al-Fathani lahir 1272 Hijrah, Tok Kelaba lahir 1280 Hijrah). Ketika belajar kepada Syeikh Ahmad al-Fathani di Mekah, Tok Kelaba bersahabat dengan beberapa orang terkenal di antaranya Tok Kenali Kelantan, Syeikh Abdur Rahman Gudang al-Fathani, dan lain-lain. Tok Kelaba belajar juga kepada Syeikh Muhammad bin Ismail Daud al-Fathani. Ketika belajar di Mekah itu Tok Kelaba juga menyempatkan diri menadah ilmu kepada ulama-ulama Arab yang terkenal iaitu Syeikh Muhammad bin Sulaiman Hasbullah al-Makki. Walau bagaimanapun yang sangat berkesan bagi Tok Kelaba ialah Tok Bendang Daya II, hampir semua kitab yang beliau tulis mahupun salinan karya orang lain sentiasa menyelitkan fatwa atau pendapat yang berasal daripada Tok Bendang Daya II. Demikian juga dalam setiap kali mengajar selalu menyebut nama Tok Bendang Daya II tak ubahnya dengan Tok Kenali Kelantan yang sentiasa menyebut nama gurunya Syeikh Ahmadal-Fathani.

 

KARYA

 

Karya-karya Tok Kelaba dibahagi kepada dua bentuk; Karya Asli dan Karya Salinan. Disebabkan kekurangan ruangan yang dapat diperkenalkan di sini hanyalah Muqaddimatul Athfal fi Shifatillahi zil Jalal saja, diselesaikan di Patani pada 8 Rabiulawal 1305 Hijrah. Semua halaman kitab ini penuh dengan nota atas, nota tepi kiri-kanan dan nota kaki. Dua muka setengah di bahagian dalam pula terdapat judul baru yang disebut Faedah yang membicarakan pelbagai wirid dan doa. Tentang ini diselesaikan pada tahun 1322 Hijrah. Di bahagian tepi juga beliau memperkenalkan beberapa pemikiran gurunya, Syeikh Abdul Qadir al-Fathani yang beliau sebut dengan Syaikhuna saja. Juga terdapat rujukan kitab-kitab Syeikh Ahmad al-Fathani, Syeikh Nawawi al-Bantani, Syeikh Nuruddin ar-Raniri, Syeikh Umar Makkah dan lain-lainnya. Kitab ini diterbitkan oleh Abdul Mubin bin Muhammad Thaiyib al-Fathani dicetak oleh Mathba'ah al-Miriyah, Mekah, 1331 Hijrah/1912 Masihi.

 

 

Jumaat, 11 Jun 2021

อินโดเนเซียถูกฮอลันดาปกครองถึง 350 ปี จริงหรือ

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

เมื่อเรากล่าวถึงประเทศอินโดเนเซีย เรามักกล่าวว่า ประเทศอินโดเนเซีย เคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของเจ้าอาณานิคมฮอลันดา หรือ เนเธอร์แลนด์ ภายใต้บริษัทอินเดียตะวันออกของเนเธอร์แลนด์ หรือ VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) มาเป็นเวลานานถึง 350 ปี แต่หลายพื้นที่ก็ต่อต้านในสิ่งที่กล่าวมาข้างต้น อย่างอาเจะห์ ก็มักกล่าวว่า ถ้าเนเธอร์แลนด์ปกครองอินโดเนเซีย เป็นเวลานานถึง 350 ปีจริง นั้นจะเป็นเกาะชวา แต่ไม่ใช่ดินแดนอาเจะห์ เพราะดินแดนอาเจะห์ เพิ่งจะแพ้สงครามต่อต้านฮอลันดาเมื่อ 100 กว่าปีมานี้เอง ตามประวัติศาสตร์ได้บันทึกว่า สงครามระหว่างฮอลันดา-อาเจะห์ หรือที่เรียกอย่างย่อว่า สงครามอาเจะห์ เป็นสงครามที่รัฐอาเจะห์ต่อต้านฮอลันดา เป็นสงครามที่เริ่มตั้งแต่ปี 1873 จนถึงเดือนมกราคม 1904

 

เมื่อฮอลันดาพยายามจะขยายอำนาจตนเองเข้าสู่รัฐอาเจะห์ จึงประกาศสงครามกับรัฐอาเจะห์ เมื่อ 26 มีนาคม 1873 โดยประกาศบนเรือรบ  Citadel van Antwerpen ใช้เวลาในการรบเป็นเวลาถึง 30 ปี กว่าอาเจะห์จะพ่ายแพ้แก่ฮอลันดา

การจะกล่าวว่าอินโดเนเซีย เคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของฮอลันดา เป็นเวลานานถึง 350 ปี จึงมีนักวิชาการชาวอินโดเนเซียเชื้อสายลูกผสมที่เรียกว่า ชาวอินโด (Kaum Indo) คำว่าชาวอินโด เป็นคำเรียกกลุ่มคนลูกผสมระหว่างชาวยุโรป โดยเฉพาะชาวฮอลันดากับชาวพื้นเมืองในอินโดเนเซีย  นักวิชาการท่านนี้ได้ศึกษาถึงการปกครองของฮอลันดาที่มีต่อดินแดนอาณานิคมอินโดเนเซีย เพื่อลบล้างข้อกล่าวที่ว่า เนเธอร์แลนด์ปกครองอินโดเนเซีย เป็นเวลาถึง 350 ปี

เมื่อผู้เขียนเดินทางไปกรุงจาการ์ตา จึงซื้อหนังสือเล่มหนึ่งชื่อว่า “350 Tahun Indonesia Dijajah”  หรือ “อินโดเนเซีย ไม่ได้ตกเป็นดินแดนอาณานิคม เป็นเวลา 30 ปี” หนังสือเล่มนี้มีความหนา xxxiv + 366 หน้า จัดพิมพ์โดย   Komunitas Bambu  ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้ชื่อว่านาย Gertrudes Johan Resink

 

ประวัติของนาย Gertrudes Johan Resink หรือนาย G. J. Resink นั้น เกิดที่เมืองยอกยาการ์ตา เมื่อ 11 ตุลาคม 1911 และเสียชีวิตที่กรุงจาการ์ตา เมื่อ 4  กันยายน 1997 ขณะที่มีอายุ 85 ปี  เขาเป็นนักกวี นักเขียน และปัญญาชนชาวอินโดเนเซีย มีเชื้อสายกลุ่มชาวอินโด (กลุ่มลูกผสมระหว่างชาวฮอลันดากับชาวอินโดเนเซียพื้นเมืองระหว่างปี 1947-1976 เขาเป็นอาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยอินโดเนเซีย และในปี 1950 เขาได้ถือสัญชาติอินโดเนเซีย

การที่มีใครสักคนกล่าวว่าประเทศอินโดเนเซียตกเป็นอาณานิคมของฮอลันดาถึง  350 ปี นาย G.J.Resink กล่าวว่านั้นเป็นเรื่องโกหก มันเป็นเพียงตำนานเท่านั้น  จากหนังสือเล่มนี้ นาย G.J.Resink ในฐานะนักประวัติศาสตร์และผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายระหว่างประเทศ ตลอดจนเป็นนักกวีได้นำเสนอหลักฐานว่าสิ่งเหล่านี้เป็นโครงสร้างทางการเมืองในยุคอาณานิคมอย่างไร การโกหกเรื่องการยึดครองมาเป็นเวลาถึง 350 ปีของนักล่าอาณานิคมนั้นได้รับเผยแพร่จากนักการเมืองชาวดัตช์และจากตำราเรียนในโรงเรียนยุคล่าอาณานิคม

 

แต่ได้รับความเชื่อมากกว่าความจริงทางประวัติศาสตร์  เมื่ออดีตประธานาธิบดีซูการ์โน และนักการเมืองอินโดเนเซียใช้การยึดครองอินโดเนเซียมาถึง 350 ปี ในการพูดปราศรัย ปลุกจิตวิญญาณให้ชาวอินโดเนเซียลุกขึ้นสู้  ข้ออ้าง 350 ปี  ยังถูกนักประวัติศาสตร์นำไปใช้ด้วย ต่อมารัฐบาลอินโดเนเซียเอง ได้รวมเอาตำนานอินโดเนเซียถูกยึดครอง 350 ปีเข้าไว้ในหลักสูตรของโรงเรียนต่างๆ จนในที่สุดก็ได้รับการยอมรับและถูกฝังว่าเป็นความจริงในสังคมอินโดเนเซีย

ในหนังสือเล่มนี้ นาย G.J. Resink ได้ให้หลักฐานว่ายังมีหลายรัฐ และหลายดินแดนในอินโดนีเซียที่ไม่เคยถูกฮอลันดาปกครอง และอยู่ภายอำนาจของกฎหมายอาณานิคของฮอลันดา นาย G.J. Resink ได้นำเอกสาร หลักฐานจำนวนมาก เพื่อยืนยันถึงสิ่งที่เขาเชื่อว่ายังมีรัฐและดินแดนจำนวนหนึ่งที่อำนาจของกฎหมายอาณานิคมของฮอลันดาเข้าไม่ถึง เฉพาะอย่างยิ่งรายละเอียดของข้อเท็จจริงทางกฎหมาย ซึ่งทำให้ข้อโต้แย้งของเขาไม่เพียงหนักแน่นเท่านั้น แต่ยังมีความสำคัญในการแสดงอาณาเขตอธิปไตยของอินโดนีเซียในช่วงยุคอาณานิคมอีกด้วย

 

นักประวัติศาสตร์อินโดเนเซียที่ชื่อว่า นายเตาฟิก อับดุลลอฮ (Taufik Abdulah) กล่าวว่า นาย G.J. Resink ให้ความสำคัญกฎหมายระหว่างประเทศในการศึกษา ตรวจสอบข้อมูลทางประวัติศาสตร์ในยุคการล่าอาณานิคม และข้อสรุปจากการวิจัย ค้นคว้าของนาย G.J. Resink เกี่ยวกับ 350 ปีของการยึดครองของชาวฮอลันดา ที่มีต่ออินโดเนเซียนั้น จริงๆ แล้วไม่มีอะไรมากไปกว่าเรื่องทางการเมืองที่ไม่สามารถยืนยันได้ ข้อมูลต่างๆในหนังสือเล่มนี้ นาย G.J. Resink ได้พิสูจน์ว่าชาวฮอลันดาไม่ได้ยึดครองอินโดเนเซียเป็นอาณานิคมถึง 350 ปี และเขาได้ตั้งคำถามว่า เหตุใดจึงยังคงมีการเขียนเรื่องอินโดเนเซียตกเป็นอาณานิคมถึง 350 ปี ไว้ในหนังสือประวัติศาสตร์ของโรงเรียนต่างๆ และรวมทั้งการกล่าวถึงในสุนทรพจน์ทั่วไปด้วย

  

อาจารย์ประวัติศาสตร์ชื่อนาย Yerry Wirawan จากมหาวิทยาลัยซาตานา ดาร์มา เมืองยอกยาการ์ตา ได้กล่าวในการให้สัมภาษณ์กับหนังสือ Kompas.com ว่า การกล่าวว่าอินโดเนเซียถูกยึดครองมาเป็นเวลาถึง 350 ปีนั้น เป็นความพยายามของเหล่านักต่อสู้เพื่อเอกราชในการปลุกกระแสชาตินิยม ให้ชาวอินโดเนเซียลุกขึ้นมาต่อต้านนักล่าอาณานิคมฮอลันดา

 

นาย Yerry Wirawan ได้พูดต่อว่า การกล่าวว่านักล่าอาณานิคมฮอลันดายึดครองอินโดเนเซียนานถึง 350 ปี เป็นสิ่งหนึ่งที่บ่งบอกถึงประเทศมีจุดบอดทางประวัติศาสตร์  การยึดครองของฮอลันดา จะเป็นการยึดครองที่ละนิด อาเจะห์จะถูกยึดครองในปี 1904 และถูกยึดครองสมบูรณ์ในปี 1912 หรือบาหลีเอง ก็ยึดครองในปี 1906

 

นาย Tyson Tirta กล่าวว่า นาย  G.J. Resink  ธงของเรือต่างๆที่ถือเป็นสัญลักษณ์ประจำเรือนั้น มีการออกกฎหมายเป็นทางการในปี 1881  ก่อนหน้านั้น เรือของชาวพื้นเมืองอินโดดเนเซียสามารถชักธงของตนเองเป็นอิสระ  นั้นเป็นไปได้ว่าท้องทะเลของหมู่เกาะอินโดเนเซีย ทั้งหมดไม่ได้ตกเป็นอาณานิคมของฮอลันดา เกี่ยวกับเรื่องนี้ นาย John Butcher เมื่อปี 2008 ได้เขียนบทความในหัวข้อว่า “Resink revisited: A note on the territorial waters of the self-governing realms of the Netherlands Indies in the late 1800s”  ได้กล่าวว่า ในปี 1910 ยังมีรัฐและดินแดนในอินโดเนเซย จำนวนหนึ่ง ที่ยังมีสถานะเป็น “รัฐเอกราช”

 

คุณ Atik Kencana S. ได้ยกตัวอย่างของรัฐอิสระแห่งหนึ่ง คือ รัฐบูตน โดยเขียนว่า ในปี 1538 รัฐบูตน ได้แปรสภาพเป็นรัฐสุลต่านบูตน ภายใต้การนำของสุลต่านกามุดดิน คาลีฟาตุลคามิส พร้อมๆกับการเข้ามาของศาสนาอิสลาม ซึ่งถูกเผยแพร่โดยพ่อค้าชาวมุสลิม ในปี 1960 ประธานาธิบดีซูการ์โน ได้เรียกร้องให้รัฐบูตน เข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย จนในปี 1965 รัฐบูตนจึงเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย และต่อมากลายเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดสุลาเวซีตะวันออกเฉียงใต้


คุณ Atik Kencana S. ได้ยกตัวอย่างของรัฐอิสระแห่งหนึ่ง คือ รัฐบูตน โดยเขียนว่า ในปี 1538 รัฐบูตน ได้แปรสภาพเป็นรัฐสุลต่านบูตน ภายใต้การนำของสุลต่านกามุดดิน คาลีฟาตุลคามิส พร้อมๆกับการเข้ามาของศาสนาอิสลาม ซึ่งถูกเผยแพร่โดยพ่อค้าชาวมุสลิม ในปี 1960 ประธานาธิบดีซูการ์โน ได้เรียกร้องให้รัฐบูตน เข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย จนในปี 1965 รัฐบูตนจึงเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอินโดเนเซีย และต่อมากลายเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดสุลาเวซีตะวันออกเฉียงใต้


อ้างอิง

1. Resensi Buku : Bukan 350 Tahun Dijajah, https://sejarah-tni.mil.id/2021/02/23/resensi-buku-bukan-350-tahun-dijajah/

 

2. Benarkah Indonesia Dijajah Selama 350 Tahun? Ini Kebenarannya, https://phinemo.com/benarkah-indonesia-dijajah-selama-350-tahun-ini-kebenarannya/

 

3. Bagaimana G.J. Resink Membongkar Mitos 350 Tahun Penjajahan Belanda, https://tirto.id/bagaimana-gj-resink-membongkar-mitos-350-tahun-penjajahan-belanda-f3sv


4. Ada Gak Sih Wilayah di Indonesia yang Tidak Pernah Dijajah Belanda? Ini Jawabannya!, https://www.yukepo.com/hiburan/indonesiaku/ada-gak-sih-wilayah-di-indonesia-yang-tidak-pernah-dijajah-belanda-ini-jawabannya/