Ahad, 29 September 2013

ไปเยี่ยมนักแสดงมะโหย่งที่เกาะบินตัน จังหวัดหมู่เกาะเรียว ประเทศอินโดเนเซีย

โดย นิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน
ระหว่างวันที่ 27-29 กันยายน 2013 มีการจัดงานมหกรรมอารยธรรมมลายูครั้งที่ 1 ปี 2013 (Festival Tamadun Melayu I 2013) ที่เมืองตันหยงปีนัง เมืองเอกของจังหวัดหมู่เกาะเรียว ซึ่งงานดังกล่าวทางเจ้าภาพได้เชิญผู้เขียนเข้าร่วมด้วย และการที่ผู้เขียนได้เข้าร่วมในนามที่มาจากประเทศไทย ทำให้ทางเจ้าภาพจัดผู้ดูแลผู้เขียนถึง 2  คน เปลี่ยนกันดูแล ตามเวลาที่ตนเองว่าง หรือตามที่ได้รับมอบหมายจากทางเจ้าภาพ ผู้ดูแลทั้งสองคนประกอบด้วยนายอับดุลซาอุค  เลขานุการคณะกรรมการพัฒนาอุตสาหกรรมแห่งจังหวัดหมู่เกาะเรียว และนายพังกี เดซูอิน บัสการา นักศึกษาคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัย Maritime Raja Ali Haji เมืองตันหยงปีนัง
คุณอับดุลซาอุค ผู้ดูแลผู้เขียน
ทั้งสองเป็นนักศึกษาผู้มาดูแลผู้เขียน
ในช่วงเวลาว่างผู้เขียนได้ปรารภกับนายอับดุลซาอุค ว่าอยากจะไปเยี่ยมหมู่บ้านเกเก บนเกาะบินตัน ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่มีการละเล่นมะโหย่งอยู่ ดังนั้นเมื่อมีเวลาว่างทางนายอับดุลซาอุค จึงได้พาข้าพเจ้าค้นหาคณะมะโหย่งที่หมู่บ้านเกเก  และก็ได้พบกับบ้านดังกล่าว ซึ่งเป็นครอบครัวของเต็งกูมูฮัมหมัดอาตัน นักแสดงมะโหย่งที่มีชื่อเสียงโด่งดังของจังหวัดหมู่เกาะเรียว ปัจจุบันเขาเสียชีวิตแล้ว ได้พบกับคุณย่าซารียะห์ อายุ 76 ปี ภรรยาของเต็งกูมูฮัมหมัดอาตัน ซึ่งสืบทอดมรดกการละเล่นมะโหย่ง โดยบุตรของคุณย่ากับเต็งกูมูฮัมหมัดอาตันที่ชื่อว่า เต็งกูมุคตาร์เป็นผู้ดูแลการละเล่นมะโหย่งคณะนี้ 
เต็งกูมุคตาร์
คุณย่าซารียะห์
ผู้เขียนกับคุณย่าซารียะห์
อุปกรณ์การเล่นมะโหย่ง

หน้ากากต่างๆของคณะมะโหย่งแห่งหมู่บ้านเกเก เกาะบินตัน
 
 
 
 
ในจังหวัดหมู่เกาะเรียวจะมีคณะมะโหย่งอยู่หลายคณะ เช่นของหมู่บ้านเกเก  หมู่บ้านมาตังอารัง  สำหรับเต็งกูมูฮัมหมัดอาตัน นั้นเป็นผู้ที่เกิดที่สิงคโปร์ ต่อมาย้ายมาอยู่หมู่บ้านมาตังอารัง และแต่งงานกับคุณย่าซารียะห์ ซึ่งเป็นชาวมาตังอารัง และต่อมาย้ายมาอยู่ที่หมู่บ้านเกเก สำหรับครอบครัวคุณย่าซารียะห์เป็นครอบครัวที่ครอบครองเอกสารเก่าแก่เกี่ยวกับการเล่นมะโหย่ง ซึ่งเอกสารดังกล่าวถูกนำไปยังกรุงจาการ์ตา เพื่อเสนอต่อองค์กร Unesco ให้เป็นมรดกโลก ถึงอย่างไรก็ตามยังคงมีเอกสารเก่าๆที่เต็งกูมูฮัมหมัดอาตันเขียนเรื่องราวในการเล่นมะโหย่งเป็นภาษามลายูอักขระยาวี เก็บไว้ที่บ้านของครอบครัวนี้ คุณย่าซารียะห์กล่าวว่าผู้ที่แรกเริ่มเล่นมะโหย่งคือคุณย่าอูงู ซึ่งเป็นย่าของเต็งกูมูฮัมหมัดอาตัน  กล่าวว่าเอกสารเก่าแก่เกี่ยวกับมะโหย่งนี้ก็น่าจะนำมาจากปาตานีหรือรัฐกลันตัน
 เต็งมูฮัมหมัดอาตัน
 บทความที่ลงในวารสาร ATL 
 บทความที่ลงในวารสาร ATL
บทความที่ลงในวารสาร ATL
จากการสังเกตครอบครัวนี้ แม้ว่าจะครอบครองเอกสารเก่าแก่ แต่ด้วยเป็นครอบครัวชาวบ้านธรรมดา ทำให้ขาดโอกาสในการขอสนับสนุนงบประมาณจากทางจังหวัดหมู่เกาะเรียวในการรักษาการละเล่นมะโหย่ง ในทางกลับกันปรากฏว่านักแสดงมะโหย่งคณะอื่นๆ กลับสามารถของบประมาณจากทางราชการ 
ถ่ายภาพที่ระลึกกับครอบครัวคุณย่าซารียะห์

เอกสารเกี่ยวกับมะโหย่งที่ยังคงอยู่ในครอบครองของครอบครัวนี้

มะโหย่งได้แพร่ไปยังพื้นที่ต่างๆ รวมทั้งพื้นที่จังหวัดหมู่เกาะเรียว ประเทศอินโดเนเซีย แต่ความแตกต่างของมะโหย่งที่จังหวัดหมู่เกาะเรียวจะใช้หน้ากากในการแสดง ในขณะที่มะโหย่งของปัตตานีและกลันตันจะไม่มีการใช้หน้ากาก
รูปแบบมะโหย่ง บางข้อมูลกล่าวว่ามีอยู่ 7 ประเภท ซึ่งแต่ละประเภทอาจมีความแตกต่างกันบ้าง ประเภทต่างๆของมะโหย่งคือ

-มะโหย่งปัตตานี เป็นมะโหย่งที่เกิดขึ้นในจังหวัดชายแดนภาคใต้  ซึ่งประกอบด้วยจังหวัดปัตตานี ยะลาและนราธิวาส
-มะโหย่งกลันตัน เป็นมะโหย่งที่มีการแสดงในรัฐกลันตัน และอำเภอเบอซุต รัฐตรังกานู ประเทศมาเลเซีย
-มะโหย่งเคดะห์ พบการละเล่นมะโหย่งในรัฐเคดะห์ ประเทศมาเลเซีย
-มะโหย่งลาวต์ (Mak Yong Laut) พบการละเล่นในรัฐเปอร์ลิส มาเลเซีย และจังหวัดสตูล
-มะโหย่งเรียว พบการละเล่นมะโหย่งในจังหวัดหมู่เกาะเรียว ประเทศอินโดเนเซีย
-มะโหย่งเมดาน มีการพบการละเล่นมะโหย่งในจังหวัดสุมาตราเหนือ ประเทศอินโดเนเซีย
 มะโย่งเป็นการแสดงที่เกิดจากในวังของเมืองปัตตานี เป็นครั้งแรก เมื่อประมาณ 400 ปี มาแล้ว หลังจากนั้นแพร่หลายไปทางพื้นที่ต่างๆของภูมิภาคมลายู การแสดงมะโย่งได้ปรากฏเป็นหลักฐานครั้งแรกในปี 1612  เมื่อปี 1612 ชาวยุโรปคนหนึ่งชื่อ ปีเตอร์ ฟลอเรส ได้รับเชิญจากราตูหรือเจ้าเมืองปัตตานีสมัยนั้นให้ไปร่วมเป็น เกียรติในงานเลี้ยงต้อนรับสุลต่านรัฐปาหัง งานดังกล่าวปีเตอร์เล่าว่า มีการละเล่นอย่างหนึ่ง ลักษณะการแสดงคล้ายนาฏศิลป์ชวา ผู้แสดงแต่งกายแปลกน่าดูมาก ศิลปะดังกล่าวคงหมายถึงมะโย่ง ซึ่งส่วนใหญ่จัดแสดงในงานเพื่อให้อาคันตุกะ ได้ชม

ผู้แสดงมะโย่งคณะหนึ่งมีประมาณ 20-30 คน เป็นลูกคู่เล่นดนตรี 5-7 คน นอกนั้นเป็นผู้แสดงและเป็นผู้ช่วยผู้แสดงบ้าง ผู้แสดงหรือตัวละครสำคัญมีอยู่ 4 ตัวคือ
-ปะโย่ง หรือ เปาะโย่ง แสดงเป็นพระเอกในฐานะเป็นกษัตริย์หรือเจ้าชาย ใช้ผู้หญิงรูปร่างนางแบบ หน้าตาสะสวย ขับกลอนเก่ง น้ำเสียงดีเป็นผู้แสดงแต่งกายด้วยกางเกงขายาว นุ่งโสร่งพับครึ่งท่อนความยาวเหนือเข่า สวมเสื้อคอกลมแขนสั้น สวมมงกุฏ กรองคอ เหน็บกริช และถือมีดทวายหรือไม้เรียวอันหนึ่งเพื่อไว้ตีหัวเสนา

-มะโย่ง หรือ เมาะโย่ง แสดงเป็นนางเอกมีฐานะเป็นเจ้าหญิงหรือสาวชาวบ้าน การแต่งกายจะเปลี่ยนไปตามฐานะ ถ้าเป็นสาวชาวบ้านจะนุ่งผ้าโสร่งยาวกรอมเท้า สวมเสื้อเข้ารูป ถ้ามีฐานะเป็นเจ้าหญิงจะสวมมงกุฏ มีสร้อยข้อมือ กำไลเท้าและสวมแหวนหลายวง

-ปืนรันมูดา แสดงเป็นตัวตลกตัวที่ 1 มีฐานะเป็นเสนาหนุ่มคนสนิทของเปาะโย่ง

-ปืนรันตูวา แสดงเป็นตัวตลกตัวที่ 2 มีฐานะเป็นเสนาอาวุโส คนสนิทตัวรองของเปาะโย่ง สนิทสนมกับปือรันมูดา และเป็นตัวคอยที่คอยสนับสนุนให้ปีรันมูดาสามารถตลกจี้เส้นได้มากขึ้น การแต่งกายของปือรันมูดาและปืนรันตูวา คือนุ่งกางเกงขายาว สวมเสื้อแขนยาวคอตั้ง นุ่งผ้าทับแค่เข่าโพกศีรษะหรือสวมหมวกซอเกาะ

เมื่องานมหกรรมอารยธรรมมลายูครั้งที่ 1 เสร็จลงก็ได้เดินทางกลับประเทศ โดยระหว่างทางคิดอยู่ว่าเราน่าจะทำอะไรสักอย่างเพื่อครอบครัวนี้ อย่างน้อยให้ทางราชการ โดยเฉพาะทางจังหวัดหมู่เกาะเรียวมาดูแลครอบครัวที่มีเอกสารเก่าแก่เกี่ยวมะโหย่งครอบครัวนี้
บนเรือขณะเดินทางกลับ
บนเรือในน่านน้ำอินโดเนเซีย

Tiada ulasan: