สุสานพระยาภูผาภักดีศรีสุวรรณประเทศวิเศษวังษา (ตวนโน๊ะ บินนิบอซู) ที่ถูกลืม

 

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บนนิฮัสซัน

คณะศึกษาสืบค้นประวัติศาสตร์เมืองระแงะ  ประกอบด้วย ศูนย์สมุทรรัฐเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา  มอ. ปัตตานี ร่วมกับ ศูนย์นูซันตาราศึกษา  ในครั้งที่คณะศึกษาสืบค้นประวัติศาสตร์เมืองระแงะ  ได้สัมภาษณ์คุณตวนกูนูรดิน ลูกหลานเจ้าเมืองระแงะ โดยได้แจ้งถึงเอกสารการแต่งตั้งพระคีรีรัฐพิศาล (ตวนโน๊ะ บินนิบอซู) ผู้ช่วยเจ้าเมืองระแงะเป็นเจ้าเมืองระแงะ โดยมียศเป็นพระยาภูผาภักดีศรีสุวรรณประเทศวิเศษวังษา (ตามเอกสารหนังสือของอ.บางนรา 2523 หน้า 74 ) และเอกสารใบบอกเกี่ยวกับพระยาภูผาภักดีศรีสุวรรณประเทศสุวรรณวิเศษวังษา ที่แจ้งถึงการเจ็บป่วย การเสียชีวิต และการสังเกตุนำศพไปฝังยังสุสาน (หอสมุดแห่งชาติ ท่าวาสุกรี) ซึ่งได้ถามถึงสุสานเจ้าเมืองระแงะที่บ้านลุโละฆาเยาะห์ ตำบลเฉลิม อำเภอระแงะ ที่เมื่อถามชาวบ้าน ก็ไม่สามารถระบุชื่อ เพียงบอกว่า เป็นสุสานสุลต่าน สุสานรายา  และเมื่อตรวจสอบสุสานสำคัญๆ บริเวณใกล้เคียง ก็ไม่ปรากฏ จึงได้ขอความมั่นใจอีกครั้งกับตวนกูนูรดิน ว่า สุสานเจ้าเมืองที่บ้านลุโบ๊ะฆาเยาะห์ ตำบลเฉลิม อำเภอระแงะ จะเป็นพระยาภูผาภักดีศรีสุวรรณประเทศสุวรรณวิเศษวังษาหรือไม่ ก็ได้รับคำตอบว่า น่าจะใช่ เพราะไม่มีสุสานเจ้าเมืองระแงะอื่นอีกแล้ว จะมีอีกแห่งก็จะเป็นสุสานเจ้าเมืองที่มัสยิดยุมอียะห์ ตัวเมืองนราธิวาส

เยี่ยมศูนย์อำนาจเก่าเมืองระแงะ ที่ตันยงมัส อำเภอระแงะ จังหวัดนราธิวาส

 

เยี่ยมศูนย์อำนาจเก่าเมืองระแงะ  ที่ตันยงมัส อำเภอระแงะ จังหวัดนราธิวาส คณะศึกษาสืบค้นประวัติศาสตร์เมืองระแงะ  จาก ศูนย์สมุทรรัฐเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา  มอ. ปัตตานี มีคุณ Na Nitchaya คุณ Sophia Hajisamae   ร่วมกับ ศูนย์นูซันตาราศึกษา ประกอบด้วย Bean Sprouts    Nik Kamal Bin Nik Hassan Nik Hamidi Nik Hassan   และมีผู้ทรงคุณวุฒิ Azizan Mattahir   ในครั้งนี้ได้ร่วมสัมผัสร่องรอยศูนย์อำนาจเก่าเมืองระแงะ หรือศูนย์อำนาจแหล่งที่ 3 ของเมืองระแงะ การเดินทางสัมผัสพื้นที่นับเป็นครั้งนี้นับเป็นครั้งที่ 2 นอกจากเดินทางสัมผัสบริเวณวังเจ้าเมืองเก่า ที่เต็มด้วยต้นยางใหญ่ ต้นไม้ใหญ่ที่ปกคลุมพื้นที่ คณะเราก็ได้เยี่ยมสัมภาษณ์ลูกหลานเจ้าเมืองระแงะ ซึ่งคณะเราก็จำเป็นต้องจัดการสนทนากลุ่มหรือ Focus group ลูกหลานเจ้าเมืองระแงะในแต่ละสายอีกครั้ง เพื่อค้นหาข้อมูลที่ถูกต้อง โดยกำหนดการการสนทนากลุ่มหรือ Focus group  ทาง ศูนย์สมุทรรัฐเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา โดย Na Nitchaya Sophia Hajisamae จะดำเนินจัดขึ้นอีกครั้งในพื้นที่จังหวัดนราธิวาส สำหรับการพบปะกับลูกหลานเจ้าเมืองระแงะสายนี้ได้รับข้มูลมาจำนวนหนึ่ง ซึ่งคณะเราต้องพบปะ สัมภาษณ์กับลูกหลานเจ้าเมืองระแงะอีกสายเพื่อให้ได้ข้อมูลที่ถูกต้อง และสมบูรณ์มากขึ้น

เยี่ยมชุมชนอุตสาหกรรมครอบครัวที่หมู่บ้านกำปงลาวต์ รัฐกลันตัน มาเลเซีย

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

ในการร่วมเดินทางกับคณะวิจัยของศูนย์สมุทรรัฐเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา มอ. ปัตตานี ได้ตั้งแผนว่าจะไปสัมผัสชุมชนผู้ประกอบการของหมู่บ้านกำปงลาวต์ (Kampung Laut) อำเภอตุมปัต  รัฐกลันตัน มาเลเซีย  เมื่อถึงเวลาเดินทาง ได้ติดต่อผ่านเพื่อนสิทคนหนึ่ง ปรากฏว่า โรงงานผลิตเนื้อฝอยชนิดหนึ่ง ไม่ทำเนื้อฝอยในวันนั้น นายอัซลี อิบราฮิม เพื่อนสนิทจึงแจ้งน้องสาวของเขาซึ่งเป็นเจ้าของโรงผลิตเนื้อฝอยให้ทำ เป็นการสาธิตให้คณะของเราดู สำหรับน้องสาวของนายอัซลี อิบราฮิม กล่าวว่า การผลิตของเขาเพื่อผู้จัดจำหน่ายในรัฐปาหังอย่างเดียวเท่านั้น ด้วยมีกำลังไม่พอ

ในการให้คณะวิจัยไปดูชุมชนผู้ประกอบการครั้งนี้ เพื่อจะได้กลับมาพัฒนาชุมชนในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้พัฒนาให้เป็นหมู่บ้านอุตสาหกรรม หรือ Kampung Industri Desa เช่นชุมชนของเขา โยไม่จำเป็นต้องผลิตในสิ่งเดียวกัน นายอัซลี อิบราฮิม เพื่อนสนิทบอกว่า ในชุมชนแห่งนี้ มีผู้ประกอบการทั้งหมด ราว 60 คน ซึ่งนับว่าน่าตกใจที่ชุมชนหนึ่งๆสามารถสร้างผู้ประกอบการได้ถึงขนาดนั้น และในการศึกษาการผลิตเนื้อฝอยชนิดหนึ่ง หรือในภาษามลายูกลางเรียกว่า Serunding (ซือรุนดิง) หรือที่ชาวรัฐกลันตัน และน่าจะในจังหวัดนราธิวาสด้วย เรียกว่า ซามอ (Sambal)

ในการความรู้จักกับ Serunding (ซือรุนดิง) หรือ ซามอ (Sambal) คิดว่าการนำบทความวิจัยในเรื่องที่เยวข้องเร่องนี้จะดีที่สุด นั้นคือ บทความเรื่อง Proses Pembuatan dan Pemasaran Serunding di Negeri Kelantan: Serunding Kampung Laut, Tumpat. (กระบวนการผลิตและการจัดจำหน่าย Serunding (ซือรุนดิง) หรือ ซามอ (Sambal) ในรัฐกลันตัน กรณีศึกษา หมู่บ้านกำปงลาวต์ อำเภอตุมปัต) ของ คุณ Nur Farhah Amalia Atif Mohd Zaidi & Others ตีพิมพ์ในนิตยสาร Jurnal Sejarah Lisan Malaysia  Jilid 5 Isu 1 โดยเขียนถึง Serunding (ซือรุนดิง) หรือ ซามอ (Sambal) ว่า

Serunding (ซือรุนดิง) หรือ ซามอ (Sambal) เป็นอาหารที่มีชื่อเสียงที่สุดชนิดหนึ่งในรัฐกลันตันดารุลนาอิม และเป็นอาหารที่เลี้ยงกันมาแต่ดั้งเดิมในหมู่บ้านกำปงลาวต์ อำเภอตุมปัต ปัจจุบันหมู่บ้านกำปงลาวต์ ได้กลายเป็นศูนย์กลางการผลิต Serunding (ซือรุนดิง) หรือ ซามอ (Sambal) ที่ใหญ่ที่สุดในมาเลเซีย Serunding (ซือรุนดิง) เป็นอาหารประเภทหนึ่งที่ปรุงด้วยเครื่องเทศและปรุงจนแห้งโดยไม่ใช้สารกันบูด เพราะวิธีนี้จะทำให้เก็บรักษาได้นานขึ้นและอร่อยยิ่งขึ้น นอกจากนี้ Serunding (ซือรุนดิง) หรือที่ชาวกลันตันรู้จักกันในชื่อ ซามอดาฆิง (Sambal daging) ยังสามารถจัดเป็นอาหารว่างที่ทำจากเนื้อสดในท้องถิ่น 100% และเนื้อนำเข้าได้อีกด้วย แม้ว่า Serunding (ซือรุนดิง) จะเป็นที่นิยมมากในรัฐกลันตัน แต่ยังไม่มีการระบุวันที่เริ่มต้นของการผลิต Serunding (ซือรุนดิง) อย่างแน่ชัด แต่กิจการ Serunding (ซือรุนดิง) ในหมู่บ้านเลาต์นั้นริเริ่มโดยคุณแมะซม บินตีอิสมาแอล หรือที่ชาวบ้านรู้จักกันในชื่อ แมะซม เปาะโซ๊ะ ลอตตอรี

Serunding (ซือรุนดิง) มีหลายประเภท เช่น Serunding (ซือรุนดิง)เนื้อ Serunding (ซือรุนดิง)ไก่ Serunding (ซือรุนดิง)ปลา Serunding (ซือรุนดิง) ปลาไส้ตัน และ Serunding (ซือรุนดิง)กุ้ง อย่างไรก็ตาม Serunding (ซือรุนดิง) ได้รับความนิยมและพบเห็นได้ทั่วไปในตลาดและเป็นที่ต้องการของประชาชน ได้แก่ Serunding (ซือรุนดิง)เนื้อ Serunding (ซือรุนดิง)ไก่ และ Serunding (ซือรุนดิง)ปลา จากการศึกษาการวิจัยหนึ่ง พบว่า Serunding (ซือรุนดิง)ที่ปรุงสุกอย่างถูกวิธีสามารถเก็บไว้ได้นานถึงหนึ่งปีโดยไม่ต้องแช่ตู้เย็น กระบวนการทำ Serunding (ซือรุนดิง) ใช้เวลานานพอสมควรในการเตรียมเพื่อให้มั่นใจว่า Serunding (ซือรุนดิง) มีคุณภาพดีและเก็บรักษาได้นาน

โดยปกติแล้ว Serunding (ซือรุนดิง) เป็นอาหารที่นิยมรับประทานกันทั่วไปในชุมชนช่วงเทศกาลฮารีรายาอีดิลฟิตรีและฮารีรายาอีดิลอัฎฮา เนื่องจากรสชาติของ Serunding (ซือรุนดิง) มีความเป็นเอกลักษณ์และรับประทานง่าย จึงเหมาะที่จะรับประทานคู่กับข้าวสวย ข้าวเหนียวห่อใบตอง และข้าวหลามของชาวมลายูได้ เพราะ Serunding (ซือรุนดิง) ช่วยเพิ่มความหลากหลายและรสชาติให้กับมื้ออาหารประจำวันของคุณได้

การแปรรูปหรือการเตรียมเซอรันดิง

มีการวิจัยได้กล่าวไว้ การแปรรูปหรือการเตรียม Serunding (ซือรุนดิง)

โดยทั่วไปเริ่มต้นด้วยการนึ่งเนื้อสัตว์ที่ล้างแล้วจนนุ่ม จากนั้นจึงนำเนื้อมาฉีกและหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ผสมกับเครื่องเทศและกะทิ หลังจากนั้น นำส่วนผสมไปทอดและคนอย่างต่อเนื่องใต้ไฟจนส่วนผสมแห้ง ตักน้ำมันส่วนเกินออก แล้วบรรจุ Serunding (ซือรุนดิง)

วัตถุดิบที่นิยมใช้ในการทำ Serunding (ซือรุนดิง)

คือไก่และเนื้อวัว แต่ปลาหลายชนิดก็เหมาะสมสำหรับการทำ Serunding (ซือรุนดิง) เช่นกัน กล่าวว่า กระบวนการเตรียมและตาก Serunding (ซือรุนดิง) ใช้เวลาประมาณ 5 ชั่วโมงจึงจะเสร็จสมบูรณ์ จากการศึกษาพบว่า Serunding (ซือรุนดิง) ที่ปรุงสุกอย่างถูกต้องสามารถเก็บไว้ได้นานถึงหนึ่งปีโดยไม่ต้องแช่ตู้เย็น

จากผลการศึกษาที่ดำเนินการโดยนักวิจัยเกี่ยวกับ Serunding (ซือรุนดิง) ที่จำหน่าย พบว่าเขาใช้เทคนิคการตลาด Serunding (ซือรุนดิง) ออนไลน์เพื่อทำการตลาด Serunding (ซือรุนดิง) ให้เป็นที่รู้จักมากขึ้นทั่วประเทศมาเลเซีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้สื่อสังคมออนไลน์ เช่น เฟซบุ๊ก อินสตาแกรม และแอปพลิเคชัน WhatsApp และการตลาดแบบออฟไลน์ โดยเขาจำหน่าย Serunding (ซือรุนดิง) ที่ร้านของเขาเอง ชื่อร้าน RS Floss ในเมืองตุมปัต รัฐเกลังตัน และยังขายส่งให้กับผู้ค้าส่งอีกด้วย

อ้างอิง

Nur Farhah Amalia Atif Mohd Zaidi & Others, Proses Pembuatan dan Pemasaran Serunding di Negeri Kelantan: Serunding Kampung Laut, Tumpat., Jurnal Sejarah Lisan Malaysia  Jilid 5 Isu 1, April 2021.

เยี่ยมนายอาหมัด ฟัตฮี อัล-ฟาตานี นักประวัติศาสตร์กลันตัน-ปาตานี

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน 

เยี่ยมนายอาหมัด ฟัตฮี อัล-ฟาตานี นักประวัติศาสตร์กลันตัน-ปาตานี ที่อำเภอตุมปัต รัฐกลันตัน มาเลเซียคณะศึกษาสืบค้นประวัติศาสตร์เมืองระแงะ  จาก ศูนย์สมุทรรัฐเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา มอ. ปัตตานี มีคุณ Na Nitchaya   คุณ Sophia Hajisamae   ร่วมกับ ศูนย์นูซันตาราศึกษา ประกอบด้วย Bean Sprouts Nik Kamal Bin Nik Hassan Nik Hamidi Nik Hassan และมีผู้ทรงคุณวุฒิ Azizan Mattahir ได้ร่วมเดินทางไปเยี่ยมนักเขียนอาวุโง นายอาหมัด ฟัตฮี อัล-ฟาตานี อดีตบรรณาธิการนิตยสาร Pengasuh นิตสารของคณะกรรมการอิสลามและจารีตประเพณีมลายูแห่งรัฐกลันตัน เป็นนิตยสารที่มีชื่อเสียงทั้งในรัฐกลันตัน และจังหวัดชายแดนภาคใต้ นิตยสาร Pengasuh พิมพ์ขึ้นครั้งแรกในปี 1918 จากการูดคุยกับนายอาหมัด ฟัตฮี อัล-ฟา ท่านก็ปฏิเสธว่า เมืองงระแงะในยุคลงดือรามาน ไม่น่าจะตั้งศูนย์อำนาจที่ชุมชนบ้านลือแฆะห์ อำเภอยือลี รัฐกลันตัน ส่วนจะตั้งที่ไหนนั้นไม่อาจทราบได้ ซึ่งจากการดูระยะเวลา จากการดูระยะเวลา จะเห็นว่า เหตุการณ์แยกปาตานีออกเป็น 7 หัวเมืองนั้นเกิดขึ้นราว 1816 หรือบวกลบเวลาใกล้เคียงนั้น ส่วนลงดือรามาน จะมีอำนาจอยู่ในช่วงทศวรรษที่ 1750 มีบันทึกถึงเหตุการณ์ช่วงนั้น คือก่อนปี 1758 ลงเดอรามัน (Long Deraman) เจ้าเมืองระแงะ ได้ฆ่าลงสุไลมาน (Long Sulaiman) เจ้าเมืองรัฐกลันตัน แล้วได้มอบอำนาจการปกครองรัฐกลันตันให้กับลงปันดัก (Long Pandak) และในปี 1758 ลงเดอรามัน (Long Deraman) เจ้าเมืองระแงะ ได้ฆ่าลงปันดัก (Long Pandak) เจ้าเมืองรัฐกลันตัน และในปี 1762 ลงยูนุส บุตรของลงสุไลมาน อดีตเจ้าเมืองรัฐกลันตัน ได้ยึดอำนาจการปกครองรัฐกลันตันที่เมืองโกตากูบังลาบู และสามารถฆ่าลงมูฮัมหมัด และลงเดอรามัน จะเห็นได้ว่า เหตุการณ์แยกปาตานีออกเป็น 7 หัวเมืองกับเหตุการณ์เกี่ยวกับลงดือรามาน มีช่วงเวลาห่างกัน ประมาณ 50 ปี ซึ่งคณะคณะศึกษาสืบค้นประวัติศาสตร์เมืองระแงะ  ต้องศึกษาขั้นต่อไปเพื่อทำให้งานวิจัยมีความสมบูรณืขึ้น

ReUni Alumni Bahasa Melayu dan Pengajian Melayu. PSU Pattani

 Oleh Nik Abdul Rakib Bin Nik HassanPada

Pada 3 Ogos 2025 di Prince of Songkla University, Kampus Pattani mengadakan ReUni Alumni Bahasa Melayu dan Pengajian Melayu. Beberapa mantan pensyarah dan alumni memberi sedikit ceramah. Dalam keadaan sekarang, kita mesti berubah trend bukan hanya pelajar yang minat dalam bahasa Melayu mereka mesti mendalami ilmu Sosiobudaya Melayu, Ekonomi Melayu dll. Begitu juga pelajar yang minat ilmu Sosiobudaya Melayu, Ekonomi Melayu mereka mesti mendalami ilmu bahasa Melayu. Mereka mesti integrasi diantara bahasa Melayu dengan ilmu keusahawanan seperti orang Korea, Cina dan Jepun di negara mereka belajar bahasa Melayu itu adalah alat untuk perniagaan merek. Jurusan Bahasa Melayu dan Pengajian Melayu di PSU jika tidak mengubah trend, satu hari nanti akan ditelan zaman. Beberapa tahun lalu pernah mengadakan Program Keluarga Angkat di Negeri Pahang, Negeri Sembilan, Negeri Peraka. Dengan bantuan Dato’ Seri Ismail Sabri Yaakob, mantan Perdana Menteri Malaysia. Alhamdulillah peserta Program Keluarga Angkat dari Patani walaupun sudah belasan tahun berlalu. Dan mereka masih bersilaturrahim dengan membawa anak anaknya menziarah keluarga angkat di negeri-negeri tersebut.