การเดินทางไปยังน้ำตกปาโจ เมื่ออยู่ในตลาดอำเภอบาเจาะ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่าตลาดแป๊ะบุญ ตามชื่อคนจีนคนหนึ่งที่ชื่อว่า แป๊ะบุญ ซึ่งผู้เขียนเชื่อว่า น่าจะมาจากคำว่า แป๊ะบุน มากกว่า เดินทางจากตลาดแป๊ะบุนไปทางนราธิวาสสักหนึ่งกิโลเมตร แล้วเจอทางแยกไปทางขวามืไปยังน้ำตกปาโจราวสัก 3-4 กิโลเมตร ก็จะถึงอุทยานแห่งชาติเทือกเขาบูโด-สุไหงปาดี อันเป็นที่ตั้งของน้ำตกปาโจ
ประวัติความเป็นมาของอำเภอบาเจาะ จังหวัดนราธิวาส
ความเป็นมาของอำเภอบาเจาะ
จังหวัดนราธิวาสนั้น เดิมเป็นส่วนหนึ่งของเมืองสายบุรี
เขตการปกครองของเมืองสายบุรีในอดีตแตกต่างจากเขตการปกครองในปัจจุบัน
ด้วยเมืองสายบุรีในอดีตนั้นมีพื้นที่ครอบคลุมตั้งแต่อำเภอเมือง
อำเภอยี่งอ อำเภอบาเจาะ จังหวัดนราธิวาส จนถึงอำเภอสายบุรี
จังหวัดปัตตานีในปัจจุบัน
ในยุคที่มีการแบ่งเมืองปัตตานีออกเป็น 7 หัวเมืองปักษ์ใต้ในปี 2359
ศูนย์อำนาจในการปกครองของเมืองสายบุรีตั้งอยู่ที่อำเภอยี่งอในปัจจุบัน ต่อมาในช่วงรัชการที่ 5 ศูนย์อำนาจของเมืองสายบุรีได้ย้ายจากศูนย์อำนาจในอำเภอยี่งอปัจจุบันไปยังเมืองสายบุรีในปัจจุบัน
เมื่อยุคที่มีการปกครองด้วยระบบเทศาภิบาลนั้น
เมืองสายบุรีจึงเป็นส่วนหนึ่งของมณฑลปัตตานี
ด้วยอำเภอเมืองสายบุรีมีพื้นที่ที่กว้างขวาง ทำให้ไม่สะดวกในการปกครอง พื้นที่อำเภอบาเจาะในปัจจุบันจึงเกิดการเปลี่ยนแปลง
โดยทางราชการได้ประกาศจัดตั้งกิ่งอำเภอขึ้นมา
แยกพื้นที่ดังกล่าวออกจากอำเภอเมืองสายบุรี เมื่อวันที่ ๓๑ กรกฎาคม
รัตนโกสินทร์ ศก ๑๒๗ ต่อมามีการยกฐานะกิ่งอำเภอจำปากอ เป็นอำเภอจำปากอ เมืองสายบุรี
เมื่อ 30 พฤศจิกายน ร.ศ. 128 ดังนั้นวันที่ 30 พฤศจิกายน ร.ศ. 128 (2452) เป็นวันประกาศจัดตั้งอำเภอบาเจาะ
ต่อมาได้มีการเปลี่ยนชื่ออำเภอจากอำเภอจำปากอเป็นอำเภอบาเระเหนือ
หลังจากนั้นได้มีการย้ายตัวอำเภอจากตำบลบาเราะเหนือมายังตำบลบาเจาะ และเปลี่ยนชื่ออำเภอจากอำเภอบาเระเหนือมาเป็นอำเภอบาเจาะ แต่ยังคงอยู่ในการปกครองของจังหวัดสายบุรี ต่อมาในปี 2474
มีการยุบจังหวัดสายบุรีลงเป็นอำเภอสายบุรีให้ขึ้นกับจังหวัดปัตตานี ส่วนอำเภอบาเจาะ
ซึ่งเดิมเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดสายบุรีได้โอนให้อยู่ในการปกครองของจังหวัดนราธิวาส ปัจจุบันมี ว่าที่ร.ต. จีรัสย์ ศิริวัลลภ เป็นนายอำเภอบาเจาะ
แหล่งท่องเที่ยวในอำเภอบาเจาะ
น้ำตกปาโจ
น้ำตกปาโจตั้งอยู่ที่บ้านปาโจ ตำบลบาเจาะ อำเภอบาเจาะ
จังหวัดนราธิวาสเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ที่มีน้ำตลอดปี แต่ในหน้าแล้งน้ำค่อนข้างน้อย จากข้อมูลกล่าวว่ามีความสูงประมาณ
60 เมตร มีทางขึ้นไปสู่ต้นน้ำเป็นชั้นๆ รวม 9 ชั้น นับว่าเป็นน้ำตกที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดและสวยงามแห่งหนึ่งของภาคใต้
เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานแห่งชาติบูโด - สุไหงปาดี
มีพื้นที่คลอบคลุมอยู่ในท้องที่อำเภอบาเจาะ อำเภอยี่งอ อำเภอระแงะ อำเภอรือเสาะ
อำเภอสุไหงปาดี อำเภอจะแนะ อำเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาส อำเภอรามัน จังหวัดยะลา
และอำเภอกะพ้อ จังหวัดปัตตานี
ปัจจุบันมีการพัฒนาพื้นที่น้ำตกปาโจ เพื่อความสะดวกของนักท่องเที่ยว
โดยเฉพาะในการเดินภายในพื้นที่น้ำตก และการถ่ายรูปโดยมีน้ำตกปาโจเป็นฉาก
ใบไม้สีทอง
ที่น้ำตกปาโจแห่งนี้ที่น่าสนใจคือการมีใบไม้ชนิดหนึ่ง ชื่อว่า
ใบไม้สีทอง หรือ ที่ผิดเพี้ยนว่า ย่านดาโอ๊ะ ซึ่งว่าที่ ร.ท. ดิลก ศิริวัลลภ กล่าวว่า คำว่า ดาโอ๊ะ ไม่ใช่ชื่อ
ใบไม้ แต่เป็นชื่อคนที่นำใบไม้ไปถวายให้
ใบไม้สีทองมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า : Bauhinia aureifolia K. & S. S.Larsen
ตั้งชื่อโดย ดร. ไค ลาร์เซน
นักพฤกษาศาสตร์ชาวเดนมาร์ค เมื่อปี 1989 หรือ 2532
ลงบันทึกในหนังสือ Nordic Journal of Batany ในปี
1989 คำว่า K.
& S. S. Larsen มาจากชื่อของ
ดร. ไค ลาร์เซน (Kai Larsen ) และ S. S. Larsen ย่อมาจากชื่อของคุณสุภี ศักดิ์สุวรรณ ภรรยาของดร. ไค ลาร์เซน
ที่พักภายในอุทยานน้ำตกปาโจ
ภายในอุทยานแห่งชาติน้ำตกปาโจ ยังมีบ้านพักรับรอง
สำหรับนักท่องเที่ยวที่ต้องการค้างคืนบริเวณพื้นที่น้ำตกปาโจ และพื้นที่น้ำตกปาโจ
โดยเป็นที่พักในการจัดงานสัมมนานานชาติว่าด้วยมลายูศึกษาครั้งที่ 1 และพื้นที่น้ำตกปาโจเหมาะในการจัดงานสัมมนาที่มีผู้คนเข้าร่วมไม่มากนัก