นายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน (เชคดึยง รัฐตรังกานู) : ความสัมพันธ์ปาตานีและตรังกานู

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

ความสัมพันธ์ระหว่างปาตานีและตรังกานู  มาเลเซียมีมายาวนาน มีนักการศาสนาของรัฐตรังกานู ส่วนหนึ่งเป็นนักการศาสนาที่มาจากปาตานี  เช่น โต๊ะเชคดูยง จากเกาะดูยง เมืองกัวลาตรั้งกานู หรือชื่อเต็มว่า

นายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน เกิดที่บ้านจาบังตีกอ อำเภอเมือง ปัตตานี เมื่อ 1802 และได้อพยพไปยังรัฐตรังกานู เป็นอาจารย์ทางศาสนาให้สุลต่านอุมาร์ สุลต่านอาหมัดชาห์ที่ 2 และสุลต่านซัยนาลอาบีดีนที่ 3 และเป็นมุฟตีของรัฐตรังกานู หรือ ผู้นำทางศาสนาของรัฐตรังกานู

นายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน เป็นนักปราชญ์ชาวตรังกานูในศตวรรษที่ 19 ท่านอพยพจากปัตตานีมายังตรังกานูหลังจากเกิดวิกฤตทางการเมืองระหว่างอาณาจักรปาตานีกับสยามในเวลานั้น เกี่ยวกับวงศ์ตระกูลของท่าน มีสองความเห็นที่แตกต่างกัน ความเห็นแรกกล่าวว่าท่านมาจากจามปาหรือกัมพูชา ในขณะที่ความเห็นที่สองกล่าวว่าท่านมาจากบูกิส ในด้านบุคลิกภาพนายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน เป็นบุคคลที่เคร่งครัดในศาสนาและมีความมั่นใจในการถ่ายทอดความรู้ทางศาสนา ปัญญาของท่านไม่เพียงแต่ดึงดูดความสนใจของประชาชนในการแสวงหาความรู้เท่านั้น แต่ยังรวมถึงราชวงศ์ด้วย ในงานเขียนหนึ่งกล่าวว่า จุดประสงค์ของการเขียนนี้ คือการทบทวนชีวประวัติและวงศ์ตระกูลของนายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน ตลอดจนอุปนิสัยของท่านซึ่งอาจดึงดูดความสนใจของประชาชนและขุนนางในการเรียนรู้ความรู้ทางศาสนา เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ข้างต้น ข้อมูลและสารสนเทศที่เกี่ยวข้องได้มาจากการศึกษาเอกสาร โดยเฉพาะเอกสารอ้างอิงปฐมภูมิและทุติยภูมิ ผลการศึกษาพบว่านายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน เป็นนักวิชาการผู้อพยพจากปาตานี และเผยแพร่ความรู้ทางศาสนาในรัฐตรังกานูในช่วงศตวรรษที่ 19  สำหรับวงศ์ตระกูลของนายวันอับดุลลอฮ บินวันมูฮัมหมัดอามีน เป็นไปได้ว่า มีบรรพบุรุษที่มาจากจาม หรือ เคยไปเผยแพร่ศาสนาอิสลามที่จาม ซึ่งคำว่าจาม สามารถขยายความได้ถึงจามที่หมายถึงจามในสถานที่ดั้งเดิมคือเวียดนาม หรือชุมชนจามในกัมพูชา  ซึ่งสามารถกล่าวได้ว่าประชากรจามในกัมพูชาจะมีมากกว่า หรือในอีกแง่หนึ่งที่กล่าวว่ามาจากบูกิส ก็เรียกได้ว่าอาจเป็นไปได้ ด้วยบรรพบุรุษส่วนหนึ่งของนักการศาสนามีบรรพบุรุษมาจากบูกิส หรือมาจากสุลาเวซี

อ้างอิง

Abdulloh Salaeh & others, Tok Sheikh Duyong: Religion and Industrial Networking Contribution with Pattani, International Journal of Academic Reseach in Business and Social Science, Vol 13, Issue 12, (2023)

Mohd Taufik Arridzo bin Mohd Balwi,Kitab Tasawuf Melayu Oleh Tuan Wan Abdullah Bin Haji Wan Mohd Amin (Tok Sheikh Duyong ): Satu Pengantar, Prosiding Persidangan Antarabangsa Pengajian Melayu, 2006