โดย นิอับดุลรากิ๊บ บินนิฮัสซัน
การศึกษาเป็นหนทางหนึ่งในการหาความรู้เพื่อเป็นแนวทางในการบรรลุความสำเร็จหรือเป้าหมายในอนาคต
โดยพื้นฐานแล้วการศึกษาไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะในโรงเรียนเท่านั้น
แต่ยังรวมถึงวิธีที่เราจัดการกับการดำรงในชีวิตและแก้ไขปัญหาด้วย
ในการเผชิญกับความท้าทายต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต เด็กๆ
จะต้องเตรียมตัวให้พร้อมอย่างรอบคอบ โดยเริ่มจากความรู้และความเข้าใจที่กว้างขวาง
รวมไปถึงประสบการณ์มากมาย ทำให้สามารถแข่งขันกับโลกภายนอกได้ดี
เพื่อที่จะสามารถแข่งขันกับโลกภายนอกได้ เด็กๆ
จะต้องได้รับการศึกษาหรือการเรียนรู้ที่ดีตั้งแต่อายุยังน้อย
ในปัจจุบันการศึกษาไม่ได้มุ่งเน้นแค่ที่โรงเรียนเพียงอย่างเดียวอีกต่อไป
นอกจากนี้ยังมีการศึกษาประเภทอื่นๆ
ที่ให้ความรู้และพัฒนาความสามารถและความสนใจของเด็ก ซึ่งเรียกว่าการศึกษาทางเลือก
การศึกษาทางเลือกเป็นคำทั่วไปสำหรับการศึกษาประเภทต่างๆ
ที่ดำเนินการด้วยวิธีการที่แตกต่างไปจากการศึกษาตามปกติหรือแบบดั้งเดิม
โดยทั่วไปการศึกษาทางเลือกจะดำเนินการเป็นรายบุคคล โดยให้ความสำคัญกับตัวนักเรียน
ผู้ปกครองนักเรียน และตัวนักการศึกษาเองมากขึ้น การศึกษาครั้งนี้จะเน้นไปที่การพัฒนาความสนใจและความสามารถของเด็กมากขึ้น
จากนี้เราสามารถสรุปได้ว่าการศึกษาทางเลือกเป็นกลยุทธ์หรือกระบวนการเปลี่ยนแปลงทัศนคติและพฤติกรรมที่ให้บุคคลหรือกลุ่มแต่ละคนมีทางเลือกของตนเองนอกเหนือจากทางเลือกที่มีอยู่
การศึกษาทางเลือกยังเป็นทางเลือกสำหรับนักเรียนที่ไม่ได้ไปโรงเรียนเพื่อให้สามารถเรียนรู้และรับความรู้ต่อไปได้
ประเภทของการศึกษาทางเลือก
การศึกษาทางเลือกมีหลายประเภทซึ่งมีอยู่ในอินโดเนเซียด้วย
ตามที่ Jery
Mintz กล่าว มีองค์กรสี่รูปแบบที่จัดอยู่ในประเภทการศึกษาทางเลือก
ได้แก่ โรงเรียนทางเลือกของรัฐ โรงเรียนของรัฐสำหรับนักเรียนที่มีปัญหา
โรงเรียนเอกชนหรือของรัฐ และการศึกษาที่บ้านหรือการเรียนที่บ้าน
เพื่อให้เข้าใจชัดเจนยิ่งขึ้น
ด้านล่างนี้เป็นการทบทวนประเภทการศึกษาทางเลือกสี่ประเภท
1. โรงเรียนทางเลือกสาธารณะ
โรงเรียนทางเลือกของรัฐคือสถาบันการศึกษาที่ได้รับเงินทุนจากรัฐบาล
แต่โรงเรียนเหล่านี้แตกต่างจากโรงเรียนของรัฐที่ใช้แนวทางการเรียนรู้แบบธรรมดา
แม้กระนั้นก็ตาม
การศึกษารูปแบบทางเลือกนี้ก็ยังคงดำเนินไปตามระเบียบข้อบังคับของทางราชการ
หรือการดำเนินการไม่ออกนอกกรอบไปจากกฎเกณฑ์ที่ตั้งไว้
การดำเนินการทางการศึกษาทางเลือกมีอยู่ในหลายภูมิภาคของประเทศอินโดเนเซีย
ตัวอย่างได้แก่โรงเรียนเปิด เช่น โรงเรียนมัธยมต้นเปิด โรงเรียนมัธยมปลายเปิด
และมหาวิทยาลัยเปิด นอกจากนั้นยังมีโรงเรียนทางไปรษณีย์/ทางไกล โรงเรียนเริ่มต้น (seed school) และโรงเรียนแม่เหล็ก
(magnet school) อีกด้วย
คำว่า "โรงเรียนรัฐบาลที่ได้รับการคัดเลือก" มีความหมายในตัวเอง
เช่น ในโรงเรียนประถมศึกษา ทำไมถึงเรียกว่าแบบนั้น? สาเหตุก็คือทางโรงเรียนมีโครงการการศึกษาพิเศษที่จะช่วยพัฒนาความสามารถหรือพรสวรรค์ของนักเรียนและผลิตเมล็ดพันธุ์
(นักเรียน) ที่มีคุณภาพ
ในทางกลับกัน โรงเรียนแม่เหล็กหมายถึงอะไร? คำตอบคือเพราะการศึกษาทางเลือกนี้ดึงดูดนักเรียนให้พัฒนาความสามารถหรือศักยภาพของตนเอง
(เช่น ด้านกีฬาหรือศิลปะ)
7 กลยุทธ์ในการรับมือกับเด็กที่เรียนรู้เนื้อหาช้า
เด็กทุกคนไม่สามารถเรียนรู้เนื้อหาบทเรียนที่สอนในรูปแบบคลาสสิก
(รูปแบบการเรียนรู้ที่เด็กทุกคนในชั้นเรียนเดียวกันทำกิจกรรมไปพร้อมๆ กัน)
ได้อย่างง่ายดาย ดังนั้นต้องรู้วิธีการอบรมสั่งสอนเด็กที่มีปัญหาในการเข้าใจบทเรียน
จากโครงการนี้
จะเห็นได้ว่าการศึกษารูปแบบทางเลือกนี้แตกต่างจากการศึกษารูปแบบเดิมที่เน้นการสอน/ให้ความรู้แก่ผู้เรียนโดยไม่เน้นที่ความสามารถและความสนใจของผู้เรียน
นั่นหมายความว่าการศึกษาทางเลือกได้รับการออกแบบมาโดยเฉพาะเพื่อพัฒนาความสามารถของเด็กในด้านต่างๆ
เช่น ศิลปะหรือกีฬา หวังว่าโรงเรียนแห่งนี้จะช่วยให้เด็กๆ
ได้มุ่งเน้นไปที่ศักยภาพของตัวเองมากขึ้น
2. โรงเรียนรัฐบาลสำหรับนักเรียนที่มีความเสี่ยง
ทุกคนมีลักษณะนิสัย
ความสามารถ ทัศนคติ หรือคุณสมบัติ รวมถึงสภาพชีวิตที่แตกต่างกัน
ไม่ใช่ว่าตัวละครเด็กทั้งหมดควรได้รับการปฏิบัติเหมือนกัน อย่างไรก็ตาม
นี่ไม่ได้หมายความว่าเป็นอุปสรรคต่อการได้รับการศึกษาของเด็กทุกคน
การศึกษาทางเลือกจัดให้มีโครงการโรงเรียนของรัฐสำหรับนักเรียนที่มีความเสี่ยง
คำว่า "ปัญหา" ในกรณีนี้มีขอบเขตกว้างมากและครอบคลุมหลายสิ่งหลายอย่าง
เช่น ดังต่อไปนี้
-นักศึกษาที่ขาดเรียนเนื่องจากมาเรียนสาย
-เด็กที่เสพยาเสพติดหรือสารเสพติด
-ทัศนคติหรือลักษณะนิสัยของเด็กที่ไม่ค่อยน่าชื่นชม
เช่น เป็นคนเกเรหรือสร้างความื วุ่นวายให้กับชุมชน
-เด็กที่ได้รับบาดแผลทางจิตใจอันเนื่องมาจากปัญหาในครอบครัวอันเนื่องมาจากบ้านที่แตกแยกหรือการหย่าร้างของพ่อแม่
สภาพเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ เชื้อชาติหรือวัฒนธรรมที่แยกห่างจากเด็กๆ
และคนพเนจรหรือเด็กเร่ร่อน
-เด็กที่ออกจากโรงเรียนเพราะเหตุผลต่างๆ
ก่อนหน้านี้ไม่เคยหรือไม่เคยเข้าร่วมโครงการใดๆ
เลย ในกรณีนี้จะไม่รวมโรงเรียนพิเศษเพราะโรงเรียนเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นโดยเฉพาะสำหรับผู้ที่มีความพิการทางร่างกายหรือจิตใจ
เช่น ตาบอด หูหนวก ความพิการทางร่างกาย เป็นต้น
ภายใต้เงื่อนไขที่กล่าวมาข้างต้น
ผู้ที่ถือเป็นนักศึกษาที่มีปัญหา. จริงๆ แล้วคำว่า “ปัญหา”
ในที่นี้สามารถขยายความให้หมายถึงนักเรียนที่ “ต้องการความเอาใจใส่เป็นพิเศษ”
เพื่อทำให้การรับฟังน่าฟังยิ่งขึ้น
เพราะไม่ว่าจะอยู่ในสถานการณ์ใดการศึกษาก็เป็นสิทธิที่ทุกคนควรมี
3. โรงเรียนเอกชน/อิสระ
สถาบันการศึกษาเอกชนหรืออิสระเป็นการศึกษาทางเลือกที่ไม่ได้รับการบริหารจัดการโดยรัฐบาลหรือการควบคุมและเป็นเจ้าของโดยแต่ละบุคคล
อย่างไรก็ตาม
สถาบันแห่งนี้ก็ยังมีกฎระเบียบ/กฎเกณฑ์ที่ดีในการให้การศึกษาหรือการเรียนรู้แก่ผู้เรียนภายในอีกด้วย
การศึกษาทางเลือกมีหลายรูปแบบ
ประเภท และโปรแกรม ตัวอย่างหนึ่งคือการศึกษาที่มีโปรแกรมที่เน้นความรู้ด้านศาสนา
เช่น โรงเรียนประจำอิสลามและโรงเรียนวันอาทิตย์
ลักษณะเฉพาะของสถาบันการศึกษาแห่งนี้สามารถเห็นได้จากทักษะการใช้งานสำหรับหลักสูตรหรือการฝึกงาน
และยังมีสถาบันการศึกษาที่มีโครงการดูแลเด็กหรือการศึกษาปฐมวัย เช่น
โรงเรียนอนุบาล กลุ่มเด็กเล่น หรือการดูแลเด็ก
4. การเรียนที่บ้านหรือการศึกษาที่บ้าน
การศึกษาทางเลือกนี้คงคุ้นเคยกับคุณอยู่แล้ว
การเรียนที่บ้านหรือการศึกษาที่บ้านเป็นทางเลือกของหลาย ๆ
คนในการแสวงหาความรู้และพัฒนาตนเอง แม้ว่าจะไม่ได้รับการศึกษาในรูปแบบปกติก็ตาม
โดยพื้นฐานแล้วการเรียนที่บ้านจะทำที่บ้าน
อย่างไรก็ตามในปัจจุบันสามารถทำได้ทุกที่ตามที่เด็กต้องการเรียนรู้
ในทางปฏิบัติ
การศึกษาดังกล่าวสามารถดำเนินการได้โดยสมาชิกในครอบครัวโดยตรงหรือโดยมีครูสอนพิเศษหรือครูสอนที่บ้านเข้าร่วม
ครูต้องรู้
นี่คือประเภทคำถามในรูปแบบการประเมินการเรียนรู้
การประเมินผลการเรียนรู้เป็นสิ่งสำคัญมากในการวัดความสามารถของนักเรียน
ครูจะต้องรู้ประเภทของคำถามเมื่อทำการประเมินการเรียนรู้
มีหลายเหตุผลว่าทำไมครอบครัวจึงเลือกที่จะสอนลูกๆ
ที่บ้านแทนที่จะไปโรงเรียนตามปกติ ตัวอย่างหนึ่งคือการป้องกันไม่ให้เด็กๆ
ได้รับการปนเปื้อนจากแนวคิดหรือปรัชญาการใช้ชีวิตที่ไม่สอดคล้องกับประเพณีของครอบครัว
ยังมีเหตุผลที่จะต้องปกป้องลูกของคุณให้ปลอดภัยจากสภาพแวดล้อมเชิงลบและไม่ได้รับผลกระทบ
ไม่เพียงเท่านั้น
บางครอบครัวยังเลือกการศึกษาประเภทนี้เพื่อปกป้องลูกๆ
ของตนจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอันเนื่องมาจากอิทธิพลของสภาพแวดล้อมที่ไม่ดีหรือเพราะสภาพร่างกายของเด็กไม่เอื้ออำนวย
มีบางคนที่ไม่มีเงินทุนหรือสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านการศึกษาได้ด้วยเหตุผลอื่นๆ
มากมาย
สิ่งเหล่านี้คือหลายๆ
เรื่องเกี่ยวกับการศึกษาทางเลือก และการทบทวนสั้นๆ
เกี่ยวกับประเภทการศึกษาทางเลือก 4 ประเภทตามคำกล่าวของ Jery
Mintz การศึกษาทางเลือกทั้ง 4 ประเภทนี้มีอยู่ในอินโดเนเซียด้วย
โดยทั่วไปแล้วการศึกษารูปแบบเดิมและการศึกษาทางเลือกต่างก็มีข้อดีข้อเสียแตกต่างกันไป
อย่างไรก็ตาม มันกลับมาอยู่ที่ความต้องการของเด็กแต่ละคน
ไม่ว่าจะเลือกการศึกษารูปแบบปกติหรือทางเลือก
สิ่งที่สำคัญที่สุดคือเด็กทุกคนสามารถได้รับการศึกษา
บางส่วนได้แบ่งการศึกษาทางเลือกครอบคลุมได้ดังนี้
1. การศึกษาทางวัฒนธรรมและภาษา
2. การฟื้นฟูระดับอาชีวศึกษา
3. หลักสูตรการศึกษาในวิทยาเขตอิสระหรือการศึกษาระดับอุดมศึกษา
4. การพัฒนาคุณภาพหลักสูตรการศึกษา
5. การเปลี่ยนผ่านสู่ระบบดิจิทัลของโรงเรียน
6. เพิ่มเงินทุนเพื่อการศึกษา
7. การพัฒนาคุณภาพผู้สอน
อ้างอิง
Epin Supini, Mengenal Macam-Macam Pendidikan Alternatif di Indonesia, https://blog.kejarcita.id
Samsul Hadi, K.R.T. Heru Arif Pianto Dwijonagoro, Taufik Hidayat, Membedah
Pendidikan Alternatif di Indonesia, STKIP PGRI Pacitan,
https://ejournal.stkippacitan.ac.id