ฮีกายัตบายันบูดีมาน (Hikayat Bayan Budiman) เป็นตำนานเก่าแก่ที่เขียนขึ้นด้วยมือโดยใช้ภาษามลายู

 โดย  นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

ฮีกายัตบายันบูดีมาน (Hikayat Bayan Budiman) เป็นตำนานที่เขียนขึ้นด้วยมือโดยใช้ภาษามลายู ต้นฉบับแรกที่แปลขึ้นโดย Kadi Hassan ในปีคริสต์ศักราช 1371  กล่าวว่ามีทั้งหมด 69,761 คำ ฮีกายัตบายันบูดีมาน เป็นตำนานที่มีการเดินทางที่ยาวนาน ก่อนที่มาถึงเป็นภาษามลายู นั้นคือคริสต์ศักราช 1600  ตำนานนี้เดิมเป็นของชาวฮินดู เรียกว่าตำนาน Sukasaptati (เรื่องราวของ Bayan) ตำนานเรื่องนี้ถูกแปลและดัดแปลงบางอย่างเป็นภาษาเปอร์เซียภายใต้ชื่อใหม่ Tuti Nameh โดย Nakhshabi นอกจากนี้ยังมีคำแปลเป็นภาษาอื่นๆ  เช่นภาษาตุรกีลาษาฮินดี

ตำนาน Sukasaptati เข้าสู่ภูมิภาคมลายู โดยแปลเป็นภาษาชวา บูกิส และมากัสซาร์ ก่อนการแปลเป็นภาษามลายู  เชื่อกันว่าการแปลตำนานเรื่องนี้ได้รับการแปลเป็นภาษามลายูโดย Kadi Hassan ในปีคริสต์ศักราช1371 ในช่วงราชอาณาจักรมะละกา อย่างไรก็ตาม ต้นฉบับที่ถือว่าสมบูรณ์นั้นถูกค้นพบเมื่อปีคริสต์ศักราช1600 เท่านั้น สำเนาของตำนานเรื่องนี้ในภาษามลายูมีหลากหลายชื่อ เช่น Hikayat Bayan Budiman, Hikayat Khoja Maimun, Hikayat Khoja Mubarrak และ Cerita Taifah ในการเขียนด้วยภาษาษามลายูอักขระยาวี

เนื้อเรื่องของฮีกายัตบายันบูดีมาน เป็นเรื่องราวของพ่อค้าชื่อ Khoja Maimun กับภรรยาที่สวยงามมากของเขา ชื่อว่า Bibi Zainab รวมถึงนกสองตัว คือนกขุนทองตัวหนึ่งและนกแก้วอีกตัวหนึ่ง

 

ครั้งหนึ่ง Khoja Maimun ได้เดินทางไปทำธุรกิจในต่างประเทศ เขาทิ้งภรรยาไว้กับนกสองตัว หลังจากที่ Khoja Maimun ออกไปทำธุรกิจในต่างประเทศ เรื่องราวก็เกิดขึ้นว่าวันหนึ่งเมื่อมกุฎราชกุมารแห่งประเทศนั้นกำลังจะออกจากเมือง ทันใดนั้นเขาก็เห็นใบหน้าของภรรยาคนสวยของ Khoja Maimun  แล้วความรู้สึกรักใคร่ผูกพันระหว่างสองฝ่าย มกุฎราชกุมารทรงประสงค์จะพบเห็นหน้าภรรยาของพ่อค้าจึงขอให้เธอมาที่วังของเขาในตอนกลางคืน

 

อันที่จริง หน้าที่และเกียรตินั้นไม่มีในผู้ที่หลงไหลต่อกามคุณ ดังนั้นในคืนหนึ่ง ภรรยาของ Khoja Maimun ได้ตกแต่งตัวเองด้วยตั้งใจที่จะไป แต่ก่อนอื่นเขาถามความคิดต่อนกขุนทอง  จากนั้นนกขุนทองก็ให้คำแนะนำและเตือนผู้หญิงคนนั้นอย่างตรงไปตรงมา ของฮีกายัตบายันบูดีมาน บรรยายเหตุการณ์นี้ดังนี้

 

หลังจากที่ภรรยาของ Khoja Maimun ได้ยินคำพูดของนกขุนทอง เธอก็โกรธ เธอพูดว่า "ขอสาปแช่งเจ้า เจ้าไม่รู้เกี่ยวกับหัวใจของคนที่เย้ายวนหรือเปล่า ฉันคิดว่าเจ้าก็มีความรู้สึก ด้วยเจ้าก็เป็หญิง เลยจับเจ้านกขุนทองในกรงขว้างลงพื้นดิน จนเจ้านกขุนทองตาย

 

หลังจากที่นกแก้วเห็นพฤติกรรมของ Bibi Zainab ฆ่านกขุนทองโดยไม่มีเหตุผลแล้ว นกแก้วก็เงียบแกล้งทำเป็นหลับ ดังนั้น Bibi Zainab จึงไปปลุกนกแก้ว นกแก้วจึงแสร้งทำเป็นแปลกใจว่า “เธอมาทำอะไรที่นี่ในคืนอันมืดมิดนี้?”

 

ในระหว่างนี้ นกแก้วหาวิธีที่จะหยุดยั้งภรรยาของเจ้านาย ไม่ให้ทำตามความตั้งใจที่ไม่ดีของเธอโดยไม่วิจารณ์การกระทำของเธอ แต่ด้วยการเล่าเรื่อง ภรรยาของ Khoja Maimun ฟังนิทานที่ดึงดูดใจเธอมาก จนเธอไม่ไปที่เธอจะไป

 

นกแก้วเล่าเรื่องเช่นนี้ทุกคืน โดยนกแก้วได้เล่าเรื่องถึงเจ็ดสิบเรื่อง เนื้อหาทั้งหมดเพื่อดึงภรรยาของ Khoja Maimun ให้ความรู้สึกภักดีต่อสามีของเธอกลับคืนมา  จนกว่าสามีของเธอจะกลับมา