โครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส : ประสบการณ์ที่ได้สัมผัสมา

โดย นายนิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

    การที่ผู้เขียนได้เดินทางไปยังประเทศเพื่อนบ้าน ทั้งในประเทศอินโดเนเซีย มาเลเซีย สิงคโปร์ บรูไน ฟิลิปปินส์ สิ่งหนึ่งที่มักเยี่ยมชมคือพิพิธภัณฑ์สถาน โดยเฉพาะในประเทศมาเลเซีย สามารถกล่าวได้ว่าผู้เขียนเดินทางไปมาแล้วทุกรัฐ  ทั้งรัฐในแหลมมลายูและรัฐในเกาะบอร์เนียว  ทุกครั้งที่ได้เดินทางไปยังประเทศเพื่อนบ้าน โดยเฉพาะรัฐกลันตัน รัฐตรังกานู รัฐเคดะห์ รัฐเปอร์ลิส หรือรัฐเปรัค มักนำมาเปรียบเทียบกับจังหวัดชายแดนภาคใต้  รัฐต่างๆดังกล่าวมักมีพิพิธภัณฑ์สถานแสดงเรื่องราวของรัฐตนเอง  รัฐกลันตันรัฐเดียวมีพิพิธภัณฑ์ถึง 5 แห่ง

 พิพิธภัณฑ์อิสตานาฮายาร์ ในรัฐกลันตัน

พิพิธภัณฑ์ประจำรัฐกลันตัน

 พิพิธภัณฑ์แห่งรัฐตรังกานู ถือเป็นพิพิธภัณฑ์ที่ใหญ่ที่สุดในอุคษาคเนย์

 พิพิธภัณฑ์ประจำรัฐตรังกานู

ในขณะที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยเฉพาะปัตตานี ยะลา นราธิวาส ไม่มีแม้แต่พิพิธภัณฑ์เดียว  ด้วยผู้เขียนเคยทำวิจัยเกี่ยวกับประวัติศาสตร์จังหวัดนราธิวาสให้กับทางสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาส ดังนั้นเมื่อทางสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาสเป็นผู้รับผิดชอบโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส  โดยใช้อาคารศาลากลางจังหวัดนราธิวาสเดิมเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส  ได้เชิญผู้เขียนและศาสตราจารย์ ดร. ครองชัย  หัตถา ร่วมเป็นที่ปรึกษาทางวิชาการให้กับโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส  ผู้เขียนจึงไม่ลังเลที่จะรับเป็นที่ปรึกษาทางวิชาการ ด้วยเห็นว่าถึงเวลาที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยเฉพาะจังหวัดนราธิวาส  จะต้องมีพิพิธภัณฑ์สถานเป็นของตนเอง

จากการศึกษาข้อมูลในการร่วมงานครั้งนี้ทำให้ทราบว่า การเกิดของโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาสมีที่มา ที่ไปอย่างไร

คุณอุษณีย์  ธุวโชติ วัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาส

จังหวัดนราธิวาส โดยสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาส ริเริ่มให้มีการดำเนินการจัดตั้ง ‘พิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส’ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2549 โดยใช้อาคารศาลากลางจังหวัดนราธิวาส (หลังเก่า) เป็นที่จัดตั้งและดำเนินการ เพื่อปรับปรุงอาคารให้สามารถใช้เป็นที่จัดทำตั้งเป็น‘พิพิธภัณฑ์’ อันเป็นการนำมิติทางวัฒนธรรมมาแก้ไขสภาพปัญหา เสริมสร้างค่านิยมจิตสำนึกภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์และภูมิปัญญาท้องถิ่น หวงแหนมรดกวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ มีแหล่งเรียนรู้และท่องเที่ยวที่สำคัญ

วัตถุประสงค์ของการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส มีดังต่อไปนี้

1.เป็นการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของชุมชนเมือง แหล่งมรดกทางศิลปวัฒนธรรม ศาสนา ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม วิถีชีวิต มรดกทางภูมิปัญญาท้องถิ่นในอดีต ซึ่งเป็นสิ่งที่มีคุณค่า ความสำคัญ ก่อให้เกิดความภาคภูมิใจแก่ชุมชน 

2.ใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรม ของชุมชน ประชาชน สถาบันการศึกษา และหน่วยงานต่างๆ 

3.เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของจังหวัดนราธิวาส โดยรูปแบบของพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส จะประกอบด้วย 10 ห้องภูมิจัดแสดงนิทรรศการ เพียบพร้อมด้วยความรู้ ความตื่นตาตื่นใจ เช่น ห้องภูมิแผ่นดิน ห้องภูมิหลัง ห้องภูมิเมือง ห้องภูมิชีวิต ห้องภูมิชน ห้องภูมิปัญญา ห้องภูมิธรรม ห้องภูมิภาษาและวรรณกรรม ห้องภูมิบุคคล ห้องภูมิศิลป์

ในการประชุมของโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส ในหลายๆครั้ง ทำให้เห็นว่าทางสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาส มีความพร้อมในเรื่องการเตรียมสถานที่ประชุม และการอำนวยความสะดวกต่างๆ ในทางกลับกัน  ปรากฎว่าทางบริษัทผู้รับดำเนินการกลับไม่มีความพร้อมในการดำเนินการ จนผู้เขียนมีความสงสัยในความเป็นมืออาชีพของบริษัทเอง จนถึงปัจจุบันผู้เขียนก็ยังคงไม่แน่ใจในความเป็นมืออาชีพของบริษัท การดำเนินงานที่ผ่านมาของบริษัท ยังมีปัญหาในเรื่องของ"การบริหารงาน การจัดการ" จนกลายเป็นตัวตลก เมื่อนำภาพจากจังหวัดอื่น ประเทศอื่น มาใส่ไว้ในโครงร่างของพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส

สำหรับการดำเนินงานของบริษัทผู้รับทำโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส ในปีงบประมาณ 2556 นั้น ทางสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาส สมควรที่จะจัดทำบทสรุปจุดแข็ง จุดอ่อน ของบริษัทผู้รับทำโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาส รวมทั้งรูปแบบการประชุม การแสดงความคิดเห็นของผู้เข้าร่วมงาน และทีมที่จะค้นคว้าข้อมูลทางวิชาการต่างๆ ไม่เช่นนั้นประวัติศาสตร์ก็คงจะซำ้รอยกับการดำเนินงานที่ผ่านๆมา  เชื่อว่าทางสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนราธิวาสจะสามารถนำบทสรุปดังกล่าวมาพัฒนาการดำเนินงานโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองนราธิวาสต่อไป