มะโหย่ง เป็นการละเล่นที่เกิดขึ้นในดินแดนปาตานี

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

มะโหย่ง เป็นการละเล่นที่เกิดขึ้นในดินแดนปาตานี แต่ปัจจุบันการละเล่นมะโหย่งได้กลายเป็นการละเล่นของชาวมลายูในประเทศเพื่อนบ้าน

 มะโหย่ง เป็นการละเล่นที่เกิดขึ้นในวังของเจ้าเมืองปาตานี ดังที่ปรากฏจากการบันทึกในเอกสารเก่าแก่ แล้วมีการขยายสู่สังคมทั่วไป รวมทั้งขยายไปยังภูมิภาคมลายู จนปัจจุบันมะโหย่งได้กลายเป็นการละเล่นของชาวมลายูนอกดินแดนปาตานี

 

องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม แห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศรับรองขึ้นทะเบียน ‘มะโหย่ง’ เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ โดยการเสนอของมาเลเซียในปี 2005

นอกจากการละเล่นมะโหย่งแล้ว ที่ถือว่ามาเลเซียเป็นเจ้าของแล้ว ยังมีอีกอย่างหนึ่ง คือเอกสารการละเล่นมะโหย่งที่ถือว่าเก่าแก่ที่สุด ปัจจุบันมีครอบครัวของเต็งกูมูฮัมหมัดอาตันเป็นเจ้าของ เต็งกูมูฮัมหมัดอาตันเกิดที่สิงคโปร์ในปี 1936 หลังจากนั้นไม่กี่ปี พ่อของเขา ชื่อ เต็งกูอับดุลราห์มาน จึงพาเขาไปยังหมู่บ้านมันตังกายูอารัง บนเกาะบินตัน หมู่เกาะเรียว กล่าวว่าพ่อของเขาไปเรียนการละเล่นมะโหย่งที่ปาตานี

 

เอกสารการละเล่นมะโหย่งนี้ เมื่อหลายปีก่อนทางอินโดเนเซียได้ยื่นเสนอต่อองค์การ  UNESCO เพื่อให้เอกสารการละเล่นมะโหย่งนี้ถูกรับรองเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ แต่ปัจจุบันยังไม่สำเร็จ

 

มีผู้เชียวชาญเกี่ยวกับการละเล่นมะโหย่งสองคนที่ได้รู้จัก คนหนึ่งคือ ศาสตราจารย์ ดร. ปูเดนเตีย อาจารย์มหาวิทยาลัยอินโดเนเซีย อีกคนหนึ่ง ศาสตราจารย์ ดร. ฟารุค ซากาเรีย ปัจจุบันอยู่ มอ. ปัตตานี มะโหย่งจะสามารถฟื้นขึ้นมาอีกในดินแดนปาตานี เมื่อมีการตัดในสิ่งที่ขัดกับหลักการศาสนาอิสลาม ดังที่การละเล่นมะโหย่งในรัฐกลันตัน มาเลเซียได้ทำ

 

ผู้เขียนได้เคยเดินทางไปยังบ้านของผู้เป็นเจ้าของเอกสารเก่าแก่มะโหย่งบนเกาะบินตัน จังหวัดหมู่เกาะเรียว ประเทศอินโดเนเซีย เมื่อดูสาพเศรษฐกิจแล้ว ค่อนข้างน่าเป็นห่วง ด้วยความเป็นครอบครัวศิลปินที่ไม่ได้รับการดูแลจากทางรัฐบาลไม่ว่าท้องถิ่น หรือรัฐบาลกลาง ครอบครัวมีรายได้จากการแสดงมะโหย่ง ซึ่งคิดว่าในปัจจุบัน สภาพสังคมได้เปลี่ยนแปลงไปแล้ว การแสดงมะโหย่งน่าจะไม่สามารถเป็นแหล่งรายได้เพื่อดำรงชีวิตอยู่ได้ สมควรที่จะต้องมีแหล่งรายได้อื่นๆด้วย และในความเป็นจริงแล้ว หน่วยงานรัฐไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานรัฐในท้องถิ่น หรือรัฐบาลกลาง สมควรที่จะดูแลครอบครัวศิลปินนี้

เมื่อดูการละเล่นมะโนราห์ของไทย ก็มีการผลิตตุ๊กตามะโนราห์ เพื่อเป็นของที่ระลึก มีการขายทางออนไลน์ ซึ่งถ้าศิลปินมะโหย่งในอินโดเนเซียนี้ จะผลิตตุ๊กตามะโหย่ง เพื่อจำหน่ายเป็นของที่ระลึก ก็น่าจะเป็นแหล่งรายได้อีกทาง