การเข้ามาของศาสนาอิสลามในจังหวัดชายแดนภาคใต้

โดย นิอับดุลรากิ๊บ  บินนิฮัสซัน

ศาสนาอิสลามได้เข้ามาสู่ดินแดนสามจังหวัดชายแดนภาคใต้มาเป็นเวลาหลายศตวรรษแล้ว  ด้วยปัตตานีเคยเป็นหนึ่งในท่าเรือสินค้าของพ่อค้าต่างชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  พ่อค้าต่างชาติมักแวะพักเรือสินค้าเพื่อทำการค้าที่ปัตตานี  ซึ่งในบรรดาพ่อค้าเหล่านั้นมีพ่อค้าจากประเทศอาหรับและเปอร์เซียด้วย

 

อินเดียได้เป็นแหล่งหนึ่งที่มีการเผยแพร่ศาสนาอิสลาม  โดยเป็นศูนย์การค้าขายระหว่างพ่อค้าอาหรับ, เปอร์เซียและจีนกับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในสมัยนั้นต่อมาศาสนาอิสลามได้ถูกเผยแพร่ไปยังประเทศจีน, จามปา  พร้อม ๆ กับที่มีการเผยแพร่สู่แหลมมลายูและหมู่เกาะมลายู

มีหลักฐานที่แสดงว่าศาสนาอิสลามได้เข้าสู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ตั้งแต่ศตวรรษที่  11  และ  12  บรรดาพ่อค้าอาหรับได้เดินทางไปยังประเทศจีนโดยผ่านภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นับตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง  ที่เกาะชวามีการค้นพบหินหลักหลุมศพ  (Nisan)  ที่เขียนด้วยอักขระอาหรับซึ่งแสดงถึงความนานของศาสนาอิสลามได้เข้าสู่เกาะดังกล่าว  โดยมีการจารึกว่าปี  ค.ศ.  1082  หรือ  1102  ที่จามปาที่การค้นพบหินหลักหลุมศพเขียนด้วยอักขระอาหรับปี ค.ศ.  1039  ส่วนในแหลมมลายูนั้นได้มีการค้นพบหินหลักหลุมศพสตรีอาหรับโดยจารึก  ปี  ค.ศ.  1028

 

ในสมัยมาร์โค  โปโล  เดินทางกลับมาประเทศจีนโดยผ่านช่องแคบมะละกา  เมื่อปี  1292  นั้นเขาได้ยินที่กว่าทางตะวันออกของเกาะสุมาตรานั้นคือรัฐเปอร์ลัก  ประชาชนของรัฐดังกล่าวได้เข้ารับศาสนาอิสลามตามพ่อค้าชาวอาหรับที่ทำการค้าขายในสมัยนั้น 

นักวิชาการส่วนหนึ่งเชื่อว่ารัฐปัตตานีกับรัฐปาหังเป็นสองรัฐแรกที่เข้ารับศาสนาอิสลาม  ตามหลักฐานที่มีว่า นักเดินทางชาวโปร์ตุเกสาที่ชื่อว่า  de Eredia  ได้บันทึกไว้เมื่อปี  1613  ความว่า

 

“More  ever  the  faith  of  the  Maumeth  (Islam)  was  accepted  in  Patane  (Patani)  and  Pan  (Pahang)  and  in  Certain  islands  of  Aromaik  Archipelago  especially  at  the  part  of  Bantan  in  Jawa  Major,  Later  it  was  accepted  and  eucouraged  by  Permicuri  (Permaisuri)  at  Malacca  in  the  year  1411. 

หินปักสุสานหรือ บาตูแนแซ (Batu  Nesan) ที่เขียนด้วยอักขระอาหรับ เมื่อหลายร้อยปี ซึ่งพบที่จามปา  ประเทศเวียดนาม

หินปักสุสานหรือ บาตูแนแซ (Batu  Nesan) ที่เขียนด้วยอักขระอาหรับ ปี ค.ศ. 1039  พบที่จามปาใต้ (เมืองพันราง)   ประเทศเวียดนาม   แสดงว่าศาสนาอิสลามเข้ามายังภูมิภาคอุษาคเนย์เกือบพันปีมาแล้ว

หินปักสุสานหรือ บาตูแนแซ (Batu  Nesan) ที่เขียนด้วยอักขระอาหรับ ผู้ตายชื่อนางฟาตีมะห์  บินตีมัยมุน ปี ค.ศ. 1082  พบที่เลรัน  ใกล้เมืองสุราบายา  ประเทศอินโดเนเซีย

ศิลาจารึก(Batu  Bersurat) ที่รู้จักกันในนามของศิลาจารึกตรังกานู  เป็นศิลาจารึกแรกในแหลมมลายูที่ใช้อักขระอาหรับ ปี ค.ศ. 1303  พบที่รัฐตรังกานู  ประเทศมาเลเซีย

การเข้ารับศาสนาอิสลามแรกเริ่มไม่ได้มาจากชนชั้นสูงเช่นกษัตริย์และขุนนางต่าง ๆ แต่มาจากชนชั้นสามัญชน  หรือประชาชนทั่วไป  ดังเช่นที่มีการกล่าวไว้ในตำนานปัตตานีหรือ  Hikayat  Patani   ว่ากษัตริย์ปัตตานีได้ปฏิเสธศาสนาอิสลามแต่บรรดาพ่อค้านั้นประกอบด้วยผู้นับถือศาสนาอิสลาม  ในการนี้หนังสือประวัติศาสตร์มลายู   หรือ  Sejarah  Melayu  ได้บันทึกว่า  กษัตริย์ศรีวังศา  (Raja  Sri  Wangsa)  แห่งโกตามะห์ลีกัย  (Kota  Mahligai)  ได้ต่อต้านกษัตริย์สุไลมานแห่งรัฐมะละกา   แต่ไม่สำเร็จดังนั้นพระองค์จึงเข้ารับศาสนาอิสลามความสุลต่านสุไลมานแห่งรัฐมะละกา  ซึ่งแนวความคิดนี้สอดคล้องกับแนวคิดของนักประวัติศาสตร์ที่มี  Daniel  Gorge E. Hall  ที่เขียนหนังสือชื่อ  A  History  of  South  East  Asia”

                   สุสานพญาอินทิรา เจ้าเมืองคนแรกที่เข้ารับศาสนาอิสลาม

                   สุสานพญาอินทิรา เจ้าเมืองคนแรกที่เข้ารับศาสนาอิสลาม

การเข้ารับศาสนาอิสลามของกษัตริย์ปัตตานีนั้นมีอยู่  2  ทัศนะ  ทัศนะแรกปรากฏตามหนังสือตำนานปัตตานี (Hikayat Patani) ได้กล่าวว่าก่อนกษัตริย์ปัตตานีเข้ารับศาสนาอิสลามนั้นมีหมู่บ้านอิสลามตั้งอยู่ชานเมืองปัตตานี  หมู่บ้านนั้นมีชื่อว่าหมู่บ้านปาไซ (Pasai)  เมื่อกษัตริย์ปัตตานีที่ชื่อ พญาตู  นักพา(Phya Tu Naqpa) เป็นโรคผิวหนัง  ไม่มีหมอผู้ใดสามารถรักษาได้  มีบุคคลผู้หนึ่งชื่อว่า  เชค  ซาอิค  อัลบาซีซา(Sheikh Said Al-Basisa) จากหมู่บ้านดังกล่าวรักษาโรคของกษัตริย์ปัตตานีโดยมีเงื่อนไขว่าเมื่อหายแล้วจะต้องเข้ารับศาสนาอิสลาม  ในที่สุดโรคของพระองค์ก็หาย  ต่อมาพระองค์จึงเข้ารับศาสนาอิสลามโดยใช้ชื่อว่า  สุลต่านอิสมาแอลชาห์  ส่วนทัศนะที่สอง  ตามหนังสือ  Sejarah  Kerajaan  Melayu  Patani  กล่าวว่า  บุตรของพญาตูนักพากษัตริย์ปัตตานีที่ชื่อว่า  พญาตูอินทิรา(Phya Tu Intira) เป็นผู้เข้ารับศาสนาอิสลามโดยใช้ชื่อว่าสุลต่านมูฮัมหมัดชาห์

                  สุสานเชคซาอิด ผู้ทำให้พญาอินทิรา เข้ารับศาสนาอิสลาม

อย่างไรก็ตามเชื่อว่าทั้งสุลต่านอิสมาแอลชาห์  และสุลต่านมูฮัมหมัดชาห์  คือบุคคลคนเดียวกัน  กล่าวกันว่ามีประชาชนชาวปัตตานีเข้ารับศาสนาอิสลามเป็นจำนวนมากเริ่มประมาณปี  ค.ศ.  1475  หลังจากนั้นศาสนาอิสลามจึงปักหลักด้วยความมั่นคงในปัตตานี  จนปัตตานีกลายเป็นศูนย์เผยแพร่ศาสนาอิสลามในภูมิภาคนี้  แม้แต่รัฐกลันตันเองก็กล่าวกันว่าได้รับศาสนาอิสลามจากปัตตานีด้วยการเผยแพร่ของนักปราชญ์ศาสนาอิสลามผู้หนึ่งจากปัตตานี  การเผยแพร่ศาสนาอิสลามครั้งนั้นเกิดขึ้นราว  ค.ศ.  1150

Profesor Diraja Dr. Ungku Abdul Aziz bin Ungku Abdul Hamid : Kehilangan Permata di Malaysia

 Oleh Nik Abdul Rakib Bin Nik Hassan

Pada 15 Disember 2020 Malaysia dan seluruh ummat Melayu di Nusantara telah hilang sebuah permata. Iaitu Profesor Diraja Dr. Ungku Abdul Aziz bin Ungku Abdul Hamid tokoh Melayu Malaysia telah meninggal. Untuk penghormatan al-marhum  Profesor Diraja disini saya memetic riwyat hidupnya dari Wikipedia.

Profesor Diraja Dr. Ungku Abdul Aziz bin Ungku Abdul Hamid (28 Januari 1922 – 15 Disember 2020) merupakan seorang ahli ekonomi dan pensyarah Malaysia. Beliau merupakan seorang tokoh yang paling disegani terutamanya dalam bidang pendidikan dan ekonomi di Malaysia. Beliau mendapat gelaran Profesor Diraja (Royal Professor) dan satu-satunya pemegang gelaran tersebut di Malaysia. Beliau pernah memenangi Hadiah Budaya Asia Fukuoka IV pada tahun 1993

Kehidupan awal dan keluarga

Beliau merupakan keturunan diraja Johor. Bapanya, Ungku Abdul Hamid Ungku Abdul Majid merupakan seorang Leftenan dalam pasukan tentera Timbalan Setia Negeri Johor (JMF). Ibunya bernama Hamidah binti Abdullah, seorang wanita Inggeris. Pada 1924, ibunya meninggal dunia ketika Ungku Aziz berusia dua tahun. Setelah dilahirkan di London, beliau dibawa pulang ke Batu Pahat, Johor. Datuknya, Ungku Abdul Majid membawanya menjelajah ke serata Eropah.

 

Ayahnya seorang yang pintar dan pernah belajar di Universiti Cambridge dan boleh menguasai bahasa Parsi, Arab dan Sanskrit.

 

Beliau telah berkahwin dengan Sharifah Azah Aziz dan telah dikurniakan seorang anak perempuan iaitu Y.M. Tan Sri Dato' Sri Dr. Zeti Akhtar Aziz, bekas Gabenor Bank Negara Malaysia. Beliau juga merupakan sepupu kepada intelektual Muslim tersohor, Y.M. Tan Sri Prof. Dr. Syed Muhammad Naquib al-Attas.

 

Setelah isteri pertamanya meninggal dunia, beliau telah berkahwin dengan bekas Naib Yang Dipertua Angkatan Koperasi Kebangsaan Malaysia Berhad, Rohayah Ahmad Bahiran @ Rahaiah Baheran.[6]

 

Pendidikan

Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Rendah Ngee Heng, Johor Bahru, kemudian di Sekolah Bukit Zahrah dan seterusnya di English College, Johor Bahru, Sekolah Melayu Batu Pahat, kemudian menyambung pengajiannya di Raffles College, Singapura (kini Universiti Malaya) untuk mendapatkan Diploma Seni dan di Universiti Malaya, Singapore (kini Universiti Malaya di Kuala Lumpur) pada tahun 1951 untuk mendapatkan Ijazah Sarjana Muda Sastera (Ekonomi). Pada tahun 1964, beliau mendapat Ijazah Doktor Falsafah dalam bidang ekonomi di Universiti Waseda, Tokyo.

Kerjaya

Beliau menyertai Perkhidmatan Awam Johor (JCS) pada 1951, kemudian sebagai Pensyarah Ekonomi di Universiti Malaya Singapura (1952-1961). Pada tahun 1961-1965, beliau telah dilantik sebagai Profesor dan Dekan di Fakulti Ekonomi, Universiti Malaya, Kuala Lumpur.

 

Kemudian dilantik sebagai Naib Canselor Universiti Malaya dari 1968 hingga 1988. Beliau merupakan rakyat Malaysia pertama yang memegang jawatan tersebut dan Naib Canselor yang paling lama berkhidmat dengan universiti tersebut kira-kira 20 tahun.

 

Atas inisiatifnya, di Universiti tercipta Taman Botani, Muzium Seni Asia, dan sebuah kedai buku koperasi. Waktu beliau memimpin UM, pertukaran mahasiswa mula dilaksanakan antara Universiti Malaya dan Institut Bahasa-Bahasa Timur (kemudian Institut Negara-negara Asia dan Afrika) di Universiti Negara Moscow (sejak tahun 1970).

Anugerah

Beliau yang dianugerahkan gelaran "Profesor Diraja Ekonomi" (Pembangunan Luar Bandar) oleh DYMM Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong pada 17 Jun 1978.

 

Ungku Aziz juga merupakan pengasas ANGKASA dan Yang di-Pertua ANGKASA sejak ditubuhkan pada 1971. Pada 21 Julai 2002 beliau telah dianugerahkan Tokoh Koperasi Negara sempena Hari Koperasi Negara.

 

Beliau pernah memenangi Hadiah International Academic Prize of The 4th Fukuoka Asian Cultural Prizes 1993 by the City of Fukuoka.

 

Pada 1997, beliau telah dianugerahkan Tokoh Maal Hijrah oleh DYMM Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong.

Beliau juga menempa sejarah negara apabila menjadi penerima pertama ‘Anugerah Melayu Terbilang’ sempena sambutan ulang tahun Ke-59 UMNO di Pusat Dagangan Dunia Putra (PWTC) 11 Mei 2005. Anugerah disampaikan oleh Presiden UMNO, Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi.

 

Pada 25 Jun 2005, beliau telah dianugerahkan 'Tokoh Ekonomi Melayu' oleh Dewan Perniagaan Melayu Malaysia (DPMM). Pada 2006, beliau menerima 'Anugerah Akademik Negara' sempena Majlis Pengisytiharan Universiti Penyelidikan dan Anugerah Akademik Negara 2006 pada 2 Ogos 2007 oleh YAB Dato’ Seri Najib Tun Razak, Timbalan Perdana Menteri Malaysia.

Sumbangan dan jawatan

Antara sumbangan, peranan utama dan jawatan yang dipegang Ungku Aziz kepada negara ialah:-

 

1. Pencetus idea penubuhan, dan Yang Dipertua, Angkatan Koperasi    

   Kebangsaan Malaysia Berhad (ANGKASA) (Mac 1971-)

2. Ahli Lembaga Pengarah, Koperasi Kedai Buku Universiti Malaya

    Berhad (KKUM) (1968-).

3. Fellow Kehormat, Institut Sosial Malaysia, Kementerian

   Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat (1.10.2005 –

   30.9.2008).

4. Ahli Majlis Tadbir Urus, Pusat Pengajian Kewangan Islam   

    Antarabangsa, Bank Negara Malaysia (INCEIF Governing Council)

    (2006-2009).

5. Pelaksanaan Dasar Ekonomi Baru (DEB) bagi membantu

    bumiputera menikmati agihan kekayaan negara serta Majlis

    Perundingan Ekonomi Negara (Mapen) II.

6. Pencetus idea penubuhan Lembaga Urusan dan Tabung Haji

   (LTH).

7. Pencetus idea penubuhan dan Ketua Pengarah Pertama Dewan

   Bahasa dan Pustaka (DBP).

8. Mengasaskan Institut Bahasa Teikyo.

9. Mengasaskan Universiti Malaya.

10. Mencetuskan idea Akademi Islam.

11. Mencetuskan idea Pusat Asasi Sains.

12. Pengerusi Cosmopoint Sdn Bhd (25.9.1995 - 15.12.2020).

13. Pengarah PLUS Expressways Berhad (11.3.2002 - 15.12.2020).

14. Pengarah PLUS Berhad (9.9.1988 - 15.12.2020).

 

Kematian

Pada hari Selasa 15 Disember 2020, beliau meninggal dunia di Hospital Prince Court, Kuala Lumpur pada pukul 4:30 akibat sakit tua. Jenazah beliau dimandikan di hospital tersebut sebelum dibawa ke Masjid At-Taqwa, Taman Tun Doktor Ismail lalu tiba pada pukul 8:50 malam.[9][10] Jenazah disembahyangi selepas solat Isyak pada pukul 8:55 malam sebelum diibawa ke Tanah Perkuburan Islam Bukit Kiara lalu tiba pada pukul 9:15 malam. Jenazah beliau selesai dikebumikan pada sekitar pukul 9:50 malam.